Last Updated on 24 Temmuz 2017 by Yaşar Çelik
2015 sonundan beri kan kaybeden turizmi şimdi de Almanya ile yaşanan kriz etkiliyor. Prontotour Yönetim Kurulu Başkanı Ali Onaran, “Fiyatlar neredeyse 10 yıldan daha fazla geriye gitti” dedi. Avrupa pazarının hâlâ düşüşte olduğunu söyleyen Onaran, “Avrupalı artık Türkiye’ye gelmem diyor. Politik söylemleri değiştirmemiz gerek. 2014 fiyatlarını 2019’da yakalasak iyidir” diye konuştu.
Türkiye’nin önde gelen tur şirketi Prontotour Yönetim Kurulu Başkanı Ali Onaran, Cumhuriyet Gazetesinden Şehriban Kıraç‘a verdiği röportajda turizm sektörünün içinde bulunduğu kriz ve çıkış yollarını konuştu.
– 2017 turizm açısından iyi başlamadı, nasıl geçiyor sezon?
İki ay otelleri doldurarak 12 ay ayakta kalmak çok zor. İki ay çalışacağım ama 12 boyunca giderlerimi karşılayacağım. Tesisi ayakta tutacağım, yok öyle bir dünya. O zaman ürünü beş katına satmam lazım ki sistem yürüsün. Temmuz – ağustosta Antalya zaten dolu oluyor. Ama otelin en az 6 ay dolu olması gerekiyor. Geçmişte Türkiye’de 6 ayı 9 aya çıkarmıştık. Kışın yurt dışından futbol kulüpleri alternatif turizm imkânlarımız vardı. Ege’de bile kışın hafta sonları küçük tesisler doluydu. Sonuçta turizm bu noktalara kolay getirilmedi. Ciddi emekler çok ciddi yatırımlar var. Son iki yılda yaşadıklarımız bizi öyle geriye götürdü ki… Fiyatlar neredeyse 10 yıldan daha fazla geriye gitti. Bu İstanbul için de Antalya için de geçerli. İstanbul’daki fiyatlar yüzde 40’lar civarında düştü. İç turizm için son üç yıldır fiyatlarda artışa gidilmedi. 2 yılda enflasyon karşısında yüzde 20’lik kayıp var.
– 2017 Prontotour için nasıl geçecek?
Bu yıl 200 milyon TL’yi aşmayı planlıyoruz. Cironun büyük kısmı bu yıl Türklere dönecek. Eskiden yabancılardan da iyi gelir elde ederdik. Bizim Fransa ve İtalya pazarında yüzde 75’e yakın kaybımız var. Normalde her yıl 15 bin kişi getiriyorduk. Kurumsal şirket organizasyonları yapıyoruz. Bu alanda da ağırlık vereceğiz. Geçen yıl 15 Temmuz’dan sonra bu alan neredeyse durdu. Şimdi bir hareketlenme var. Biz en fazla turisti İtalya’ya götürüyoruz ikinci sırada Balkanlar ve Orta Avrupa var. Ortalama 5.5 gece kalıyorlar. Yurtdışından ise en fazla Fransa ve İtalya’dan turist getiriyoruz.
– Turizmde fiyatların eski seviyeye dönmesi ne kadar zaman alır?
2014 seviyesindeki fiyatları 2019’da yakalasak iyidir. O da her şey çok iyi giderse… Herkesin hadi artık Türkiye’ye gidelim demesi gerekiyor ki fiyatlar yükselsin. Hâlâ Avrupa pazarı düşüşte. Avrupa bölgesi artık ben Türkiye’ye gelmem diyor. Bunda politik söylemler çok rol oynuyor. Bunları aşmamız lazım. Çünkü bizim yakın çevremizden turist getirmemiz gerekiyor. Biz şu anda Hindistan ve Çin’den turist getirmek için çaba sarf ediyoruz. Doğru ama şunu unutmayalım; Hindistan’dan getirdiklerimizin sayısını 2 katına çıkardığımızda + 100 bin kişi gelecek. Ama Almanya’da yüzde 10 daha artırdığımızda yarım milyon daha turist getirmiş olacağız. Batı bizim için büyük potansiyeldir. Türkiye’ye gelen turistin yarıdan fazlası Avrupa’dan geliyor. Tek bir yerden gelen turiste bel bağlamak da tehlikeli. Rusya örneğinde bunu gördük. Turizmi çeşitlendirmek çok doğru. Ama Avrupa’yı unutmamamız gerekiyor.
– Sizler elinizden geleni yapsanız da politik söylemler değişmezse Avrupa’dan turist gelir mi?
Evet bazı ülkelerden politik söylemlerden dolayı gelmiyorlar. Avrupa’da aşağıya gidiş devam ediyor. Bir süre daha devam edecek. Başka yere kaptırdığımız müşteriyi kolay kolay geri alamayız. Biz turizmciler olarak hazırız, yeter ki bir şeyler yapılsın, söylemler değişsin. Bir noktadan sonra artık olay düşük fiyata bakmıyor. İtalya’ya giden turist ortalama 1100 Avro harcıyor, bize gelen 700 dolar civarında harcıyor.
– Yurtdışından turist getirirken Avrupa yerine alternatif ülkelere bakıyor musunuz?
Yeni bir pazara girmek zordur. Çok iyi anlaşmanız, ülkeyi çok iyi tanımanız gerekiyor. Ben geldim Türkiye’nin turizm bölgelerini satıyorum demekle bu işler olmuyor. Son 2-3 yıldır başka pazarlar üzerinde çalışıyoruz. Güney Afrika, Latin Amerika pazarlarına girmiştik. Oralardan çok az sayda kişi getirmeye çalışıyoruz. Ama sizin Brezilya’dan getireceğiniz potansiyelle Fransa’dan getireceğiniz potansiyel aynı olamaz. Fransa’dan 3 saatte Brezilya’dan 13 saatte getirebiliyorsunuz. Şu anda herkes aman Türkiye’ye gidelim diye beklemiyor. Gidiyorsunuz çalışıyorsunuz, getirmek için ödül veriyorsunuz. Yıllardır çalıştığınız müşteriye karşı rahatsınız artık kendinizi ispatlamışsınız. 10 yıldır Ege bölgesine Fransız getiriyoruz. Biz onları onlar bizi tanıyor. Çok daha rahat pazarlık yapıyorsunuz. Şimdi yepyeni pazara girdiğinizde siz 10 diyorsunuz o fiyata 5 diyor. O yüzden yeni pazar o kadar kolay değildir. Türkiye şu anda net olarak bunları yaşıyor. Yeni pazar size fiyat dayatıyor.
– Şu anda pazarda bir canlanma yok mu?
Bu yıl Türklere dönük iç turizmde ciddi kıpırdanma olduğunu görüyoruz. Bu da 2016’nın yaz tatilini halk maalesef 15 Temmuz darbe girişiminden dolayı yapamadı. Hem çok ciddi iptaller yaşandı, hem de insanlar rezervasyon yapmadı. Bundan dolayı şu anda ciddi bir kıpırdanma görüyoruz. Biz geçen yıl hem yeni rezervasyon almazken hem de elimizdeki rezervasyonların yüzde 20’sini iptal ettik. Onun etkisiyle de şu anda yüzde 25 büyüyoruz. Büyüme sevindirici ama bu geçen yılki ötelenen taleplerden kaynaklandı.
– Siz ağırlıklı olarak yurtdışına turist götürüyorsunuz, orada nasıl bir grafik var?
Bizim işimizin yüzde Yüzde 90 yurtdışı. Çok büyük bölümü geçen yıl iptal etti. Darbe girişiminden sonraki İlk 2 ay tamamen durdu. OHAL’den dolayı izin almak ve yurtdışında gitmek çok zordu. Yüzde 20’lik iptal senenin ikinci yarısına yansıdı.
– İptal edenlerin hepsi bu yıl geri döndü mü?
Geçen yıl iptal eden eden müşterilerimizin yüzde 75-80’e yakınını biz şimdiye kadar tatile götürdük. Geçen yıl yurtdışına giden 8 bin kişilik iptalimiz söz konusuydu. Geçen yılki iptallerin bize faturası 20 milyon TL oldu. Bununla baş etmeye çalıştık. Ciromuzda yüzde 15 kayıp oldu. Yurtdışına yaklaşık 100 bin kişi taşıyoruz. Yurtiçinde de 10 bin kişi.
– Kurlarını artması yurtdışına gidenlerin sayısını etkiledi mi?
Biz yurtdışına dövizle götürüyoruz. İki yılda döviz bazında fiyatlarımızı yüzde 10 aşağıya çektik. Müşteriye daha uygun paketler hazırlıyoruz. 600 Avro’ya sattığımız paketi şu anda 540 Avro’ya satıyoruz ki bu az bir indirim değil.
– Rezervasyon alışkanlıklarında değişiklik oldu mu?
İstikrar bozulduğu zaman ve belirsizlik arttığında rezervasyonlar genellikle son dakikaya kalıyor. Ortalama 90 gün olduğunda ekonomi iyi keyifler yerinde diyoruz. 15 Temmuz sonrası 50 güne kadar düştü. Bu kötü. Şimdi 70 günlerdeyiz.
