“Servis kalitesinde, yapılarda, hizmette, son 40 yılda 60 yıl ileri giderken, gelir anlamında Hippiler döneminin de gelir anlamında gerisine düştük desek daha doğru olur. 40 yıl geriye gitmek buna denir.”
Deneyimli turizmci Deniz Tüfekçi, ülkemizin turizme ilk adımlarını attığı 70’li yıllarla günümüzü kıyasladı. ‘Hippiler’ dönemine geri döndük” başlığıyla bir yazı kaleme alan Tüfekçi, 40 yıl önce hostelde 8 kişilik koğuş ranzalarında çarşaf, nevresim, havlu bile olmadan konaklayan ‘Hippi’ turistten aldığımız parayı bugünkü doların satın alma gücüne çevirdiğimizde, bugün o paraya 5 yıldızlı otelde her şey dahil servis verdiğimizi savundu.
İşte Deniz Tüfekçi’nin yazısı:
“70’li yılların ikinci yarısında turizme ilk adımlarımı attığım gençlik turizmi ağırlıklı çalışan, dönemin en büyük seyahat acentalarından birisini (Örneğin 13 Temmuz 1977 tarihinde aynı anda 66 otobüsümüz Türkiye’nin farklı turizm yörelerinde çeşitli ülkelerden turistlerle doluydu) bünyesinde taşıyan TMGT (Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı) turizm departmanında ilk deneyimlerimi Sultanahmet bölgesinde edinmeye başladım.
Pudding Shop merkezli, her turistin gözbebeği olan işletmecisi Yener’in hippilere babalık ettiği o yıllarda Amerika ve Avrupa’dan genelde yaz aylarında gelen on binlerce genç turistin konakladığı yerlerden bazılarını Balıkesir öğrenci yurdu, Eskişehir öğrenci yurdu gibi yaz aylarında ‘’hostelleştirdiğimiz’’ binaları TMGT işletiyordu.
Avrupa’ya giden her tren ve otobüsteki yolcuların neredeyse yarısı biletini bizden alır, bizde konaklamış olurdu.
İşin hikaye kısmını burada kesip ekonomik ve kültürel boyutuna parmak basayım.
O günlerde cepte döviz taşımak, ofiste bulundurmak suçtu. Doların satın alma gücü bugünkünün neredeyse 5 katıydı. Bugün 50 dolara satın alabildiğiniz bir şeyi o günlerde 10 dolara rahatlıkla satın alabiliyordunuz. Bunu ispatlamak için bundan 40 sene önceki iktisadi verilere bakmanız yeterlidir.
Aradan 40 yıl geçti. Servislerimizin kalitesi, konaklama tesislerimizin kalitesi o günlerle kıyaslanamayacak derecede arttı. Dünya çapında tesislerimizin bugün satış fiyatlarına baktığımız zaman, Balıkesir öğrenci yurdunda, ya da Yücel Hostel’de 8-10 kişilik ranzalı odalarda kişi başına sadece ranza üzerinde verilen yatak için (çarşaf, nevresim, havlu filan yok) alınan para 5 ila 8 Amerikan doları arasındaydı. Fiyatlar talep durumuna göre ya da indirim kartlarına göre değişiyordu.
Hostellerde 2 kişilik oda fiyatı ortalama 20 dolar civarındaydı. Kahvaltı ekstra!!!
Öğrenci, genç ya da dar gelirli turistin o günün koşullarında iki haftalık seyahat süresinde yaptığı harcama günlük 25 dolar civarındaydı. Bunun içinde şehirler arası otobüs, tren gibi ulaşım biletleri, yemekler, müze girişleri de vardı. Turistlerin çoğu otostop yapardı ama bu para onlara artmasa bile yeterdi. Genç turistlerle birebir o yıllarda muhatap olan birisi olarak rakamlar çoğunlukla ezberimdedir. Genç, entelektüel, sosyal, duyarlı bir gezgin kesimi olan, halkımızın çoğunlukla ‘Hippi’ olarak tanımladığı o günlerin turistlerini bugün ile kıyasladığınızda karşılaştığımız tablo, görünürde turizmde 40 yılda bir şeyin değişmediğini, fiziki koşullarda inanılmaz olumlu değişikliğe karşın gelen turistin ‘kalitesinin’ şimdi tabiri caizse yerlerde olduğunu, yerlerde olanın sadece turist kalitesinin değil, servis, konaklama gibi fiyatlarımızın da satın alma paritesine baktığımız zaman pek farklı olmadığını görmekteyiz.
40 sene önce o ilkel koşullarda verdiğimiz servis karşılığında elimize geçen para ile şimdi turistin neredeyse 5 yıldızlı otellerde her şey dahil konakladığını görmemek için kör olmak da yetmez.
40 yıl önce hostelde 8 kişilik koğuş ranzalarında çarşaf, nevresim, havlu bile olmadan konaklayan ‘Hippi’ turistten aldığımız parayı bu günkü doların satın alma gücüne çevirdiğimizde, bugün o paraya 5 yıldızlı otelde her şey dahil servis veriyoruz.
40 yılda geldiğimiz noktanın turizm ekonomisi açısından durumunu gözler önüne sermeye çalışırken fiyatların paralelinde turist kalitesinin de ne kadar düştüğünü sanırım işin içinde olan meslektaşlarım daha iyi gözlemleyebilmektedirler.
Servis kalitesinde, yapılarda, hizmette, son 40 yılda 60 yıl ileri giderken, gelir anlamında Hippiler döneminin de gelir anlamında gerisine düştük desek daha doğru olur. 40 yıl geriye gitmek buna denir.
Son 2 yılda geldiğimiz noktada dünyanın 6. büyük turizm ülkesinden şimdi Avrupa’nın 6. büyük turizm ülkesine dönüşmüş olduğumuzu görüyoruz. Yakında birinci olacağız oysa.
Nerede mi?
Eğer Yunanistan’ı biraz zorlayıp geçersek, Balkanlar’da.
Deniz Tüfekçi
Not: Hostel genelde gençlerin, öğrencilerin konakladığı sadece yatağın verildiği, ortak banyo ve tuvaletli, 2-16 kişinin aynı oda/koğuşta konakladığı, çoğunlukla ranza sistemli konaklama ünitesidir. Son yıllarda koşulları daha iyileştirilmiş olsa da hitap ettiği kesim değişmemiştir.“