Yaklaşık 150 yıldır sürdürülen ve Adalar’ın bir kültür değeri olan fayton taşımacılığının bugünkü sorunlarının birinci nedeni bu faaliyeti düzenleyen yasa ve yönetmeliklerin, yetkili birimler tarafından etkin bir şekilde uygulanmamış ve denetimlerin yapılmamış olması. İkinci neden olarak ise son 20 yılda 10 kattan daha fazla artmış olan günübirlik ziyaretçi baskısı olduğuna dikkat çekiliyor.
FAYTON TAŞIMACILIĞI MESLEĞİ YIPRATILIYOR
Bu sorunlara dikkat çeken STK’lar ise konu hakkında şu açıklamalarda bulundu:
Ancak sorunun sadece faytonlar kaynaklı olduğuna inanmıyor; kiralık bisikletler, izinli fosil yakıtlı kamu araçları ve koruma kurulu kararına dayanarak ilçe belediyesince kullanımı sınırlandırılmış olan akülü araçların kullanımlarının da problemin önemli unsurları olduğunu biliyoruz.
Adalar kentsel ve doğal SİT alanıdır ve bu özelliğinin korunması gerekmektedir; SİT statüsüne hükmeden Koruma Kurulları kararlarına göre bisiklet ve fayton adalarda temel ulaşım aracıdır ve bütün yollar yaya yoludur. Bu hukuksal statünün varlığı yok sayılmamalıdır.
Sonuç olarak:
*Adalarda faytonların, bisikletlerin, akülü ve motorlu araçların kullanımına ilişkin mevcut yönetmelikler eksiksiz olarak uygulanmalı ve denetimler düzenli olarak yapılmalı, ilkeli bir şekilde cezai yaptırımlar uygulanmalı, caydırıcı olunmalıdır.”
Ada Gönüllüleri Derneği, Adalar Denizle Yaşam ve Spor Kulübü Derneği, Adalar Vakfı, Burgazada Kültür ve Kalkındırma Derneği, Heybeliada Gönüllüleri Derneği, İstanbul Adaları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Derneği’nin hazırladığı bu basın açıklaması ile acilen “Adalar Ulaşım Eylem Planı” hazırlanması gerektiği ortaya koyuldu.
Adaların bugünü ve geleceğini ciddi derecede ilgilendiren tebligatın ilk üç maddesi; atların söz konusu olduğu kamu sağlığı ile ilgili olurken diğer üç madde ise faytonculuğun nasıl düzenleneceği ve ulaşımın nasıl sağlanacağı yönünde uygulanacak karalardan oluşuyor.
Adalı Sivil Toplum Örgütleri ise konuyla ilgili şu açıklamalarda bulundu:
“Bu tebligat ile:
1. Atların sağlığı açısından alınan kararların tam bir kesinlik ve süratle uygulanmasından yanayız. Hijyen koşullarının sağlanması, periyodik temizlik uygulamalarının sürdürülmesi, at giriş çıkışlarının gereken süreler için yasaklanmasını doğru buluyoruz.
2. “Adalar İlçesi Ruam Kararları” başlığı altında toplanan bir kurulun adalarda faytonculuğun nasıl düzenleneceği ve ulaşımın nasıl sağlanacağına dair hükümler vermesinin doğru olmadığını düşünüyoruz.
Biz Adalar’da faaliyet gösteren STK’lar olarak Kaymakamlık toplantısında ulaşıma ilişkin kararların uygulanması durumunda 150 yıldır var olan ve tartışmasız bir şekilde Adalar’ın kültürel değeri haline gelmiş olan Fayton taşımacılığını yok edeceğini, bir zanaat olarak değerlendirilebilecek faytonculuk mesleğini tamamen ortadan kaldıracağını, eksik kalan ulaşım boşluğunu kanunsuz ve kuralsızca hızla artan akülü araç trafiğine teslim edeceğini düşünüyoruz.
Sağlık gibi acil durumlar dışında plansız yapılan parçalı müdahalelerin hiçbirinin sonuç vermeyeceği ve kaotik ulaşım ortamını daha da kötüleştireceği bir gerçektir. Kent yaşamını ilgilendiren kararlar bir planın parçası olmadan ve yerelde yaşayanlarla yetkili kurumların işbirliği ve katılımı sağlanmadan alınmamalıdır.”
Ruam ile mücadele konusunda da açıklamalar yapan Adalı Sivil Toplum Örgütleri, ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde Adalar’da yapılan ruam taramasında 2012-2015 yılları arasındaki dört yılda toplam 432 vaka tespit edildiğini hatırlatarak 2016 sonbahar döneminde 20, 2017 sonbahar taramasında da 18 vaka görüldüğünü aktardılar.
Konuyla ilgili ise şunu söylediler:
“UKOME tarafından 2011 yılında karara bağlanan ancak uygulanmayan Fayton Taşımacılığı Yönergesi uygulandığı takdirde diğer sorunlarla birlikte ruam sorunu da kontrol altına alınacaktır.
Bu kapsamda Kaymakamlık tebligatında yer alan “hayvanların adalara giriş çıkış kontrolleri, taramaların sıklaştırılması, ahırların ve meydanların dezenfeksiyonu gibi rutin önlemlerin yanı sıra, İSPARK Fayton Park alanında karantina ahırı tesis edilmesi kararını doğru buluyoruz.
Bu önlemlere ek olarak, at sağlığı konusunda uzman kadrolu veteriner gözetiminde periyodik sağlık kontrolleri ve tedavileri için bir revir tahsisi, koşulmamış hayvanlar için de padok alanının ayrılması gerektiğini düşünüyoruz.”
Adalar İlçesi Hayvan Sağlık Zabıtası 6 maddelik Komisyon Kararı ise şöyle:
1- 08.11. 2017 tarih ve 2017/5 sayılı Adalar İlçesi HSZK kararı gereği Adalar ilçesine hayvan giriş çıkışları son iki dönem hastalık tarama sonuçları menfi çıkana kadar yasaklanması kararının aynen devam etmesi
2- İSPARK Fayton park alanının ve yolların acil temizlik ve dezenfeksiyonunun yapılarak hijyen yönünden iyileştirilmesi, bu işlemin İSPARK tarafından 15 günde bir ve 3 ay süreyle yapılması ve yaptırılmasına ve İlçe Gıda tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne yapılan işlemlerle ilgili bilgi verilmesine
3- Temizlik, dezenfeksiyon ve hayvan refahı bakımından atların kalmasına elverişli olmayan ve hastalık mihrakı olan Aya Nikola, Yürükali ve Tepeköy mevkiindeki at ahırlarının İBB tarafından ivedilikle yıkılmasına
4- Büyükada’da atların barınma yeri olarak sadece İSPARK Fayton Park Alanı’nın kullanılması ve karantina ahırı da tesis edilecek şekilde Fayton Park Alanı’nın düzenlenmesi, atların ve fayton sayılarının çok fazla olması sebebiyle İBB tarafından peyderpey azaltılmasına,
5- Adalar’da yolların çok yokuşlu olması, atların idrar ve dışkılarının yollara dökülmesiyle enfeksiyon kaynağı olması, özellikle yaz aylarında yoğun kokuya yol açması, faytonların ulaşım aracı olarak pahalı olması, atların gezinmesi için Adalar’da uygun yer olmaması, tek ulaşım aracı olması sonucu Adalar’da kapasitenin üzerinde at olması, hayvan sahipleri tarafından atların bakım koşullarının olması gerektiği gibi sağlanmaması gibi sebeplerle faytonların ulaşım aracı olmaktan çıkarılması; Lunapark meydanında İBB – UKOME tarafından belirlenen güzergahta turistik gezi amaçlı ve sınırlı sayıda fayton ayrılmasına
6- İBB-UKOME (Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğü) tarafından Adalar İlçesinde 25.12.1998 tarih ve 98/138 sayılı İl Trafik komisyonu Kararlarına uygun olarak motorsuz alternatif ulaşım aracına geçilmesi.