Last Updated on 5 Aralık 2018 by Yaşar Çelik
Türkiye’de ve Dünya’da Felsefe ne durumda? Bu soruyu yanıtlamak hiç de kolay değil. Bir yandan Tarih ve Sosyal Bilim Alanları, diğer yandan Felsefe alanı sınırlanırken, hatta eğitim sistemleri içinde felsefe derslerinin yeri daraltılırken Felsefi düşüncenin gidişatı üzerine konuşmak haliyle çok zor. Yazar Bayram Kaya, Ceylan Yayınlarında geçtiğimiz günlerde çıkan 642 sayfalık Felsefe Tarihi kitabında bu sorulara cevaplar aramış.
Geçmiş zamanlarda Felsefe bir silahtı, yaşamak için düşünmekti; dünyanın gidişatına bir seçenek önermek, gidişatı değiştirmekti. Oysa günümüz felsefe eğitimi içinde, dünyanın yürüyüşüne bakıp bir fikri seçenek önermenin önü büyük oranda kesilmiş durumda.
Felsefi düşüncenin Mitolojik Bilinç içinde ya da Sümer ve Mısır düşüncesinin çatlaklarında, Antik Ege’de yeşerdiğini söyleyebiliriz. Milletli Thales, Felsefi düşüncelerini yazmaya başladığında felsefi düşüncenin mitolojilerden çok ciddi bir kopuş yaşadığını ve geliştiğini gözlemleyebiliyoruz. Ya da da Mitolojik Homeros’un aynı zamanda Felsefe dolu olduğunu görüyoruz.
Bayram Kaya’nın Felsefe Tarihi, kendi alanında yazılmış en kapsamlı eserlerden biri: Felsefi düşüncenin başlangıcından günümüze, yer yer derinleşen tarihi içinde, kapsamlı ve sistemli bir okuma ve sorgulayıcı bir felsefi tutku ortaya seriyor.
Bayram Kaya, İslam felsefesine genel bakış içinde bir yandan günümüz İslam’ını ele alırken, diğer yandan İslam’ı Apolojik tarzda yorumlayan İslamcıların, Müslümanlar içinde yorumlarına yer veriyor, İslamcıların sekteye uğrattıkları tarihe dikkat çekiyor. Avrupalı Müslümanların ikircikli dünyaları da burada görünür oluyor. Kitap İslamın yol Ayrımları başlığıyla, mezheplere ve felsefi ekollere uzanıyor. İslam içi bir çok tartışma burada kendine yer bulmuş. Söz gelimi, Kelamcıların Halkul Kuran tartışması: Kuran yaratımıdır, mahluk mudur yoksa Kuran, Levi Mahmuz’dan iki kapağı arasında kilitli bir şekilde mi inmişti? Önemli bir tartışma.
Bayram Kaya’nın Felsefe Tarihi Kitabının bir diğer önemli yanı, tek tek bölüm ve filozofların, kendi başına derinliklere inen ve bağımsız okunabilir olması. Söz gelimi Evrim ve Felsefe, Mitolojiler, Mitolojiden felsefeye geçiş, Homeros, Parmanides, Zenon, Heraklit, Demokritos, Platon gibi.
İlk idealistler gibi ilk materyalist, ilk metafizik ve diyalektikçileri, sofistike felsefeyi derinlikli okumanın olanağı sunuluyor.
Orta çağın ışığı filozoflar; Rönesans ve Modern Felsefede aynı içerikte ya da daha gelişkin halini Hacı Bektaş Veli‘de gördüğümüz eski bir Yunanlı’nın evren ve insan anlayışı gibi bölüm ve başlıklar.
Hint ve Çin Felsefesi gibi Doğu düşüncesi de insanın sorgulayıcı tutkusunu ve Doğu Batı arasında insanın kendi başına bağlantılar kurmasını öne çıkarıyor. Zira önemle vurgulamalı, kitapta Plehanov’un dilinden coğrafyanın belirleyiciliği ve önemi dile getiriliyor. Coğrafya toplumları yaratıcılığa zorladığı gibi üzerinde çok az emek harcayarak bol ürün veren toprak ve coğrafyalarda olduğu gibi doğa insana çalışma zorunluluğu yüklemiyor. Bu yönüyle eser ciddi bir eğitim kitabına dönüşüyor. Kitabı okumanın ardından, eski bilgilerinizi de hesaba katarak tarihte oluşumlar arasında yeni bağlantılar kurmaya ilgi duyuyor, düşünülmeyene eğilim artıyor.
Yer yer insan doğası ve birey tartışılıyor. İnsan doğasının neliği üzerine yanıt aranıyor. Özgürlük tartışmasına ve özgürlüğün ne olduğuna dair bağımsız tartışma yapılıyor. Mark ve Özgürlük başlığı bunlardan sadece birisi, Kant ve Özgürlük bu bağlamda okunabilinir. Locke (ve liberalizm), Rousseau, Freud, Sartre, Marcuse, Foucault, Derrida, Kuhn, Feyerabend (Akla Veda), Popper, vb. Bağımsız ve derinlikli okunabilir başlıklardan. Felsefe ve Bilimsel Gelişmeler (Kuantum vs.), Felsefe ve Biyoteknoloji, Felsefe ve Bilimsel Yöntem ise ciddi, derinlikli kaynak niteliğinde yararlanılabilinecek başlıklar.
İslam felsefesi ise çok yönlü ve zengin bir içerikte kitapta yer alıyor. Başlangıcı sıkı bir okumaya değer nitelikte. İslam nereye? Sorusuna çok yönlü fikri tartışmalarla yanıt aranıyor. İslamın yol ayrımlarında Sünnilik, Alevilik, Haricilik ve bunların aynı zamanda felsefi yönü olan itikadi ve fıkıhi sayısız mezhep ele alınıyor. Tarihsel gelişim içinde Kelamcıların kendi çağında nasıl bir felsefe geliştirdikleri görünür oluyor. Sayısız filozof ile bu bölüm, felsefi akımlar ardından, çağdaş İslamcı ekollere uzanıyor.
Kitap, ağırlıkla doğu felsefesi ve İslam felsefesini görünür kılsa da günümüz felsefesine ve bilimsel gelişmelere de aynı titizlikle yaklaşıyor. Kapsamlı bir eser ortaya konulmuş, ciddi bir emek harcanmış. Bu bağlamda kitabın en son 11. Bölümünde yer alan Felsefe ve Bilimsel Yöntem başlığı kitabın en başına konulsaydı daha anlamlı olurdu.
Yazar Bayram Kaya Hakkında:
1 Eylül 1963’te Afyon’da doğdu. Afyon Merkez Ortaokulu ve Afyon Lisesi’nde okudu. 12 Eylül döneminde hapishanede kaldı; öğrenimini 1987 yılında girdiği Anadolu Üniversitesi İ.İ.B.F İşletme Bölümü’nde sürdürdü. Üniversite yılları boyunca sosyalist basında çalıştı ve siyasal gençlik hareketleri içinde yer aldı. 1992’den itibaren siyasi nedenlerle 14 yıl tekrar tutuklu kaldı. Bu süre içinde tarih ve felsefi alandaki çalışmalara ağırlık verdi. Birçok yayın organında makaleleri yayınlandı; çeşitli konularda seminerler ve dersler verdi. Felsefi düşünce üzerine kitaplar yazdı.
Felsefe Tarihi
Bayram Kaya
Ceylan Yayınları
1, Baskı Kasım 2018 İstanbul
642 Sayfa
Ceylan Yayınları Adres:
Seyyidömer Mah. Cevdetpaşa Cad, Yıldıran Apt No:76 D:2, 34098 Fatih
Telefon: (0212) 532 09 56
ceylanakademi@gmail.com
