Ekonomist Mahfi Eğilmez, geçtiğimiz hafta içinde açıklanan verileri analiz ederek Türkiye ekonomisiyle ilgili çarpıcı bir gerçeği ortaya koydu. Bu göre Türkiye’de ekonomi hızla çöküyor!
Nasıl mı? Mahfi Eğilmez resmi internet sitesi üzerinden “Türkiye Ekonomisindeki Gidişin Analizi”ni ‘Sanayi üretiminde hızlı bir çöküş söz konusu’, ‘Perakende satışlarda düşüş hızlanıyor’, ‘Bütçe fazlası nereden kaynaklanıyor?’, ‘Cari açık düşüyor’, ‘İşsizlik hızla artıyor’, ‘Geleceğe ilişkin beklentilerdeki olumsuzluk yükseliyor: Depresyon’ ara başlıklarıyla değerlendirdi.
TÜİK ve Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerinden yararlanarak Türkiye ekonomisindeki gidişi analiz eden Ekonomist Mahfi Eğilmez, 2018 yılının son aylarında sanayi üretiminin neredeyse çöktüğünü dile getiriyor.
İşte Mahfi Eğilmez’in Türkiye ekonomisine dair analizleri şöyle:
“Perakende satışlarda düşüş hızlanıyor. Grafik, 2018 yılının son aylarında ortaya çıkan talepteki çöküşü ortaya koyuyor.
Ekonominin üretim ve tüketim ya da arz ve talep yönlerinin görünümü böyle. Şimdi de gelelim işin kamu kesimi yönüne.
Bütçe fazlası nereden kaynaklanıyor? Ocak ayında yapılan bir yasa değişikliğiyle, her yıl Nisan ayında Hazineye devredilen Merkez Bankası kârı bu yıl Ocak ayında avans olarak devredildi. Tutarı 33 milyar TL olarak açıklandı.
Ocak ayında bütçenin görünümü de şöyle:
Tablodan görüleceği gibi 2019 Ocak ayında bütçe giderleri geçen yılın Ocak ayına göre yüzde 63 oranında artmış. Bu artışın asıl ağırlığı da faiz dışı giderlerden kaynaklanmış. Buna karşılık devletin temel geliri olan vergi gelirleri yüzde 7 artmış. Asıl artış diğer gelirler içinde yer alan teşebbüs ve mülkiyet gelirlerinde olmuş. Ne oldu da devletin teşebbüs ve mülkiyet gelirleri bir yılda yüzde 3.410 arttı derseniz yanıtı Merkez Bankası’nın 33 milyar TL tutarında kârının erken tahsil edilmesidir.
Eğer 33 milyar TL öne çekilip de Ocak ayında tahsil edilmeseydi bütçe 29,3 milyar TL açık verecekti.
Bütçenin gidişi sanal olarak iyiymiş gibi görünse de vergi gelirlerinin yüzde 7 arttığı bir ortamda faiz dışı giderlerdeki yüzde 68 oranındaki artış bu gidişin çok tehlikeli olduğunu ve kalan tek çıpanın da elden gittiğini gösteriyor.
Cari açık düşüyor. Sanayi üretiminin ve perakende satışların hızla düştüğü bir ortamda büyüme de hızla düşüyor demektir. Büyüme düşerse dış ticaret açığı ve cari açık da düşer.
İşsizlik hızla artıyor. Açıklanan 2018 Kasım ayı verilerine göre işsizlik yüzde 12,3’e yükselmiş bulunuyor.
Aşağıdaki tablo 2017 yılı Kasım ayı istihdam ve işgücü verileriyle 2018 Kasım ayı verilerini karşılaştırmalı olarak gösteriyor
Tabloya göre son bir yılda işgücü yüzde 1,6 artarken istihdam yüzde 0,7 azalmış ve işsiz sayısı yüzde 21,6 artmış. Anketin yapıldığı son 4 hafta içinde işsiz olarak başvuranların oranı (resmi işsizlik oranı) yüzde 12,3, başvurmayanlarla birlikte işsizlerin oranı (geniş işsizlik oranı) yüzde 17,8 olmuş bulunuyor.
Geleceğe ilişkin beklentilerdeki olumsuzluk yükseliyor. TÜİK’in yayınladığı Ocak ayı ekonomik güven endeksi geleceğe ilişkin beklentilerin bozulmaya devam ettiğini gösteriyor.
Sonuç. Türkiye’de yüksek enflasyon ve ekonomik küçülmeye yüksek işsizlik ve cari açığın yerini alacak olan bütçe açığı eşlik edeceği ekonominin depresyona sürüklenmesi olasılığı oldukça yüksektir.
Her ne kadar ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşında bir yumuşama eğilimi ortaya çıkmış olsa da Çin ekonomisinde yaşanan ciddi ivme kaybı, İngiltere ile Avrupa Birliği arasında yaşanan Brexit sorunu, Fransa’daki sosyal gerginlikler, İtalya’daki siyasal ve ekonomik sıkıntıların yarattığı olumsuz bekleyişler, Japonya’nın bir türlü durgunluktan çıkamaması, Güney Amerika’da Arjantin ve Venezuela kökenli ekonomik kargaşa küresel sistemi resesyon beklentisine sokmuş bulunuyor.
Küresel sistemde beklentilerin bozulduğu bir ortamda Türkiye’de de beklentilerin bozulmaya devam etmesi sorunu daha da büyütüyor.“