Hava yoluyla yapılan seyahatten neden endişe duyarız? Aslında uçakla yapılan seyahat kara yoluyla yapılan seyahatlerden çok daha az risk taşır. Yani “Uçak düşer mi acaba” diye düşünmek, bir otobüs yolculuğu sırasında “şoför kurallara dikkat ediyor mu?” diye düşünmekten daha korkutucu değildir. Hatta hemen hemen hiç değildir. Çünkü yapılan araştırmalara göre bir uçak kazasına denk gelme ihtimaliniz 11 milyonda 1.
E, hal böyle olunca yıllar içerisinde hava yolu seyahat alışkanlıkları da değişime uğradı. Günümüzde ise yer-zaman kavramını bize hiç olmadığı kadar kısaltan bu taşıtlarla seyahat etmek hayatın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Peki ama ilk kez ya da sürekli kullandığınız hava yolu seyahatindeki bilmeniz gereken terimlerin neler olduğunu hiç merak ettiniz mi?
İşte uçak yolculuğuna çıkmadan önce bilmek isteyeceğiniz terimlerin yer aldığı hava yolu seyahat sözlüğü:
Rezervasyon: Ulaşım, konaklama ya da yeme içme konularında yer ve bilet ayırtma işlemdir. Hava yolu ulaşımında ucuz uçak bileti fiyatları rezervasyon yaptırılarak sabitlenebilir. Böylece gelecek tarihlere planlanan seyahatler için uygun uçak biletine sahip olunabilir.
Uçak biletleri, hava yolu firmalarından, aracı kurumlardan web sitesi üzerinden ve mobil uygulamalar kullanılarak temin edilebilir. Uçak biletleri, paket halinde satılabilir ve bu paketler firmadan firmaya göre değişkenlik gösterir. Ekonomi ve business sınıfı, sektörel anlamda en yaygın olarak kullanılan iki bilet paketidir.
Vize: Yurt dışına seyahat etme planı bulunan kişilerin, gitmek istediği ülkenin talep ediyor olması durumunda ilgili kurumlardan alması gereken izin belgesidir. Vize başvurusu, konsolosluklar ya da aracı kurumlar gibi dış temsilcilikler ya da havalimanı ve sınır kapılarında bulunan gişeler aracılığı ile yapılır. Ayrıca e-vize yöntemi ile de başvuru yapmak mümkündür. Link: Vize ile ilgili tüm merak edilenler
Check-in: Uçuşa kayıt anlamına gelen Check-in işlemi; uçakta koltuk seçme, havalimanında bagaj verme ve bilet kontrol işleminden geçmenin bütününü ifade eder. Yani kısaca check-in, yolcunun uçağa bineceğini beyan etmesidir. Check-in işlemlerini gerçekleştirmeden uçağa binemezsiniz.
- Check-in işleminin iki aşaması bulunur: İnternet üzerinden yapabileceğiniz online check-in ve bagajlarınızı teslim ederken yaptığınız kontuar check-in. Online check-in işlemleri tamamlandıktan sonra bagajı bulunmayan ya da sadece el bagajı bulunan yolcular, çıktısı alınmış biniş kartları ya da mobil biniş kartları ile uçağa direkt giriş yapabilirler.
Bagaj: Yolcuların kargo bölümüne teslim ettiği ya da elinde taşıdığı eşyalar bütünüdür. El bagajı ve kayıtlı bagaj olmak üzere iki hak bulunur.
- Yolcunun uçağın içine/yanına alabildiği eşyalara el bagajı (kabin bagajı), kontrol bölümünde incelenerek kargo bölümüne alınan eşyalara ise kayıtlı bagaj denilmektedir. Hava yolu firmaları, seyahat edecek yolculara ayrıca ücret karşılığında, belirli kg ağırlığında kayıtlı bagaj hakkı hizmeti sunar. Uçak bileti ile birlikte gelen bagaj kilo ve boyut sınırının aşılması durumunda, kontrol noktasında ek ücret talep edilebilir.
- Gate/Kapı Numarası: Uçak biletinin üzerinde yazan, harf ve rakamlardan oluşan koda denir. Bu kod üzerinden ilgili alana doğru hareket ederek uçağa biniş için gerekli son işlemlerinizi yaptırabilirsiniz. Bu numarayı bulmak için terminal içerisinde bulunan ve üzerinde uçuş bilgilerinin olduğu ekranlara da bakabilirsiniz. Ekran üzerinde uçaklara ulaşmak için hangi kapılara gidilmesi gerektiği belirtilir. Uçuş saati yaklaştıkça gate/kapı numaraları ile ilgili anonslar da yapılır. Uçuşunuzdan önce check-in işlemlerinizi tamamladıktan sonra ilgili gate/kapıya giderek uçuş saatinizi beklemeye başlayabilirsiniz.
Havalimanı Kontrol Noktası: Güvenlik parametrelerine göre yolcuların incelendiği, biletlerin kontrol edildiği ve boarding işlemlerinin tamamlandığı yerlerin bütünü. Link: Havalimanı kontrol noktalarından hızlı bir şekilde nasıl geçilir?
Havalimanı (Havaalanı): Havalimanı, hava taşıtlarının iniş-kalkışlarını gerçekleştirdiği, yük alıp boşalttığı ve yolcuların uçaklarını beklediği alanlar bütününü kapsar.
Uluslararası havalimanı: İçerisinde gümrük ofislerinin ve dış hatlar terminalinin bulunduğu havalimanlarına denir. Uluslararası havalimanları, yurt dışı uçuşların yanı sıra yurt içi uçuşlar için de kullanılabilir. Bu iki alan, dış hatlar terminali ve iç hatlar terminali olarak birbirinden ayrılır.
Pist: Havalimanında, uçağın iniş-kalkış yapabildiği alandır.
Hangar: Havalimanlarında uçak bakımlarının yapıldığı ve yedek parçaların saklandığı yere denir.
1. İç Hatlar Terminali: Havalimanı bünyesinde yurt içi uçuşların gerçekleştirildiği alana denir. İç hatlar terminali içerisinde, havalimanına bağlı olmak üzere kontrol noktaları, yeme içme alanları, uçuş bilgilerinin yer aldığı ekranlar, hava yolu firmalarının ofisleri, döviz büroları ve yolcular için oluşturulmuş bekleme, dinlenme, ebeveyn ve ibadet alanları bulunur.
- İç Hatlar Gidiş Terminali: Yurt içi uçuşları bulunan yolcuların uçağa biniş yapmak için işlemlerini başlattığı yerdir.
- İç Hatlar Geliş Terminali: Yurt içi uçuşları sonlanan yolcuların havalimanına giriş ve çıkış yapmak için kullandığı bölümdür. Yurt içi uçuşlarına katılmış bir misafiriniz varsa onu bu terminalde bekleyebilirsiniz.
1a. İç hat uçuşu: Hava yolu firmaları aracılığı ile yapılan yurt içi seyahatlerine denir. Bu tür uçuşlarda ülke sınırlarının dışına çıkılmaz ve iç hat uçuş noktaları üzerinden seyahat edilir. Yurt içi uçuşları, havalimanlarında bulunan iç hatlar terminalleri kullanılarak yapılır.
- İç Hat Geliş: Yurt içinde hava yolu seyahati yapan kişilerin ineceği yeri anlatır. Örneğin Ankara’dan İstanbul’a uçan bir yolcu, İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’na iniş yaptıktan sonra iç hat geliş bölümünü kullanarak havalimanına giriş yapar. İç hat uçuşunu tamamlandıktan sonra uçaktan inenler, gate/kapı birimlerini kullanarak havalimanı içerisine girerler. İç hat geliş tamamlandıktan sonra kontrol noktasına gidilmesine gerek yoktur; ama kayıtlı bagaj bulunanlar, bagaj taşıma konveyoru kısmına giderek eşyalarını bekleyerek alabilirler.
- İç Hat Gidiş: Yurt içinde seyahat edecek yolculukların gitmesi gereken alanı anlatır. İç hatlar terminalinin içinde bulunur. Örneğin İstanbul’dan Ankara’ya gidecek bir yolcu, İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’ndaki iç hat gidiş uçuşlarına katılarak seyahate başlayabilir.
- Dış Hatlar Geliş Terminali: Yurt dışı uçuşu bittikten sonra dış hatlar geliş terminaline giriş yaparsınız. Yurt dışı uçuşlarından gelen misafirlerini karşılayacak kişiler de bu terminalin içerisinde bekler. Dış hatlar geliş terminalinin İngilizcesi, International Arrivals Terminal’dir. Bu terminalden, toplu taşıma ve taksi hizmetlerini bulabileceğiniz alanlara gidebilirsiniz.
- Dış Hatlar Gidiş Terminali: Dış hatlar gidiş terminali, yurt dışı uçuşlarına katılacak yolcuların kullandığı alandır. Bu alan üzerinden uluslararası yolculuğa çıkacak olan uçağınıza, gerekli işlemleri yaptırdıktan sonra binebilirsiniz. Dış hatlar gidiş terminalinin ingilizcesi International Departures Terminal’dir.
2a. Dış hat uçuşu: Bir ülkeden başka bir ülkeye yapılan hava yolu seyahatine denir. Uluslararası havalimanları aracılığı ile yapılır ve ülkeler arası turizm ve ticareti mümkün kılar. İçerisinde duty free shop, pasaport kontrol noktaları, yeme içme alanları, lounge bölümleri ve bekleme salonları bulunan dış hatlar terminalleri üzerinden dış hat uçuşları gerçekleşir.
- Dış Hat Geliş: Yurt dışından gelen uçakların iniş yaptığı, buradan inen yolcuların dış hatlar terminaline geçiş yaptığı uçuşlara denir. Örneğin Barselona’dan İstanbul’a uçan bir yolcu, Sabiha Gökçen Havalimanı’na iniş yaparsa bu havalimanının dış hat geliş uçuşlarına katılmış olur. İstanbul’dan Barselona’ya uçan bir yolcu ise Barselona Havalimanı’nın dış hatlar geliş uçuşları ile seyahatini gerçekleştirmiş demektir. Gezginler, dış hatlar terminallerinde bulunan pasaport ve vize kontrol merkezlerinden geçerek ülkeye giriş yapabilirler.
- Dış Hat Gidiş: Uluslararası havalimanı üzerinden yurt dışına yolculuğa çıkılan alana denir. Dış hatlar terminalinde bulunan pasaport kontrol noktalarından geçildikten sonra gate/kapı aracılığı ile dış hat gidiş uçuşlarına çıkılır.
Lounge: Özel koşullarla girilebilen alanlara denir. Daha çok konaklama, eğlence ve havacılık sektöründe karşımıza çıkan lounge hizmetleri, standart bekleme salonlarından çok daha konforlu yerleri ifade eder. Havalimanında lounge hizmetleri, dış hatlar terminalinde ve iç hatlar terminalinde bulunur. Lounge bölümü daha çok tenha ve sessiz bölgelere konumlanır.
Seyahat aşıları: Seyahat aşılarına dair tüm bilgilere ulaşmak için “Mutlaka yaptırmanız gereken seyahat aşıları” yazımı buradan okuyabilirsiniz.
Jet lag: Çoğunlukla uzun süreli uçuşlar sonrasında ortaya çıkan, vücudun biyolojik saati ile iniş yapılan yerin saatinin uyuşmaması nedeni ile yaşanan bir rahatsızlıktır. Link: Jet Lag nedir, neden olur, nasıl kurtulurum?
- Aktarmalı uçuş ya da transit uçuş: Direkt uçuşların olmadığı yerlere iki ya da daha çok uçuş üzerinden ulaşılmasına denir. Aktarmalı uçuşlarda aynı hava yolu firmasını kullanmanız tavsiye edilir. Böylece bagaj aktarımı ve transit uçuşların arasındaki zamanlama gibi durumlar, çok daha pratik hale gelir. Transit uçuşlar çoğunlukla hava yolu şirketlerinin dış hatlarını kullanarak yapılır. Birbirine çok uzak olan iki destinasyon arasında (mesela İstanbul ile Delhi) hava yolu şirketinin transit bölgesini kullanarak seyahat edebilirsiniz.
- Ekonomi sınıfı: Ucuz uçak biletleri ile hava yolu seyahatini mümkün kılan bir uçuş paketidir. Hem yurt içi hem de yurt dışı uçuşları için ekonomi sınıfı uçak biletleri satın alınabilir. Özel hizmet veren birkaç hava yolu şirketi hariç tüm hava yolu firmalarının ekonomi sınıfı bulunur. Ekonomi sınıfı, kısa mesafe uçuşları için idealdir. Uzun mesafe uçuşlarında ise daha fazla konfor için business class uçak biletleri tercih edilebilir. İkisi arasındaki farklar, ayrıcalıklar ile ilgilidir. Business class sınıfında daha fazla bagaj hakkı, yeme içme ikramı (hava yolu firmalarında göre opsiyonel olmak üzere), lounge hizmetler ve daha geniş koltuklar bulunur. Ekonomi sınıfında bu tür ayrıcalıklar bulunmaz. Ayrıca uçaklarda business class ile ekonomi sınıfı bölümleri bir kapı ya da panel aracılığı ile ayrılabilir. Bu tür uçaklarda özel durumlar olmadıkça yolcular iki bölüm arasında geçiş yapamazlar.
- Çoklu uçuş: Birden fazla yeri kapsayan bir tur planlamak adına çoklu uçak bileti satın aldığınız sisteme denir. Duraksayacağınız yerleri planlar ve uygun bir rota üzerinde şehirden şehre uçarsınız. Ucuz uçak bileti bulmak için ya da gitmek istediğiniz farklı yerlere göre uygulayabileceğiniz çoklu uçuş sistemi ile tüm gidiş dönüş yolculuğunuzu planlayabilirsiniz. Çoklu uçuş sistemi, uygun uçak biletini bulmak ve yurt dışında uzun ve dolu bir tatil geçirmek için kullanılan pratik ve ekonomik bir yöntemdir. Çoklu uçak bileti sayesinde birçok yere ayrı ayrı bilet almak yerine tüm yolculuğu kapsayan tek bir bilet ile seyahatinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Low-cost hava yolları: Ekonomi sınıfı ile ortaya çıkan uygun uçak bileti fiyatlarını daha da ekonomikleştirmek adına çeşitli stratejiler geliştiren hava yolu firmalarına da low-cost hava yolları denir.
Uçak: Yük ve yolcu taşımada ya da askeri amaçlarla kullanılan hava taşıtlarına uçak denir. Havacılık sektöründe pek çok uçak çeşidi bulunur: Yolcu uçakları, kargo uçakları, askeri uçaklar, özel uçaklar…
Otomatik pilot: İngilizcesi ile autopilot, aracın hidrolik, mekanik ve elektronik sistemlerini kullanarak uçağı sadece belirli şartlar altında yönetebilen yazılım veya araçtır. Uçuş planını takip edebilen bu sistem, hız ve yüksekliğin yanı sıra uçağın burnunun baktığı yeri (heading) de sabitleyebilir. Pilotlar, kalkış ve iniş noktaları dışında çoğunlukla uçağı otomatik pilot tarafından kontrollü olarak yönlendirir. Yolcu uçakları, otopilot sisteminin en sık kullanıldığı taşıtlardır.
- Uçak kokpiti: Uçağın kontrol edildiği yerdir. Bu bölüm, pilot ve yardımcı pilot için bir ofis gibidir. Uçağın stabil bir şekilde uçabilmesini sağlamak için her türlü veri, bu bölüm içindeki paneller yardımı ile pilot ve yardımcı pilota iletilir. Burası ayrıca güvenlik sistemleri ile donatılmış özel bir bölümdür ve uçağın kontrolü buradan sağlanır. Yani uçakla ilgili her datayı görünür kılar ve pilotlara görüş açısı sunacak şekilde tasarlanır.
- Kokpit Ekibi: İki kişiden oluşur: Pilot ve yardımcı pilot. Bu standart bir yolcu uçağında kurallar dahilinde belirlenmiştir. Askeri uçaklarda ise pilot sayısı, uçağın tipine bağlı olarak bir kişiye düşebilir.
Exit/Çıkış kapısı: Uçağa biniş ve iniş yapılan kapılara denir. Özel bir mekanizmaya sahip olan bu kapılar, uçuş esnasında açılmayacak ve basınç kaybına neden olmayacak şekilde tasarlanırlar. Uçaklarda üç tip kapı bulunur: Yolcu kapısı, servis kapısı ve acil biniş kapısı. Uçak içine giriş sağlayan yolcu kapıları, özellikle büyük yolcu uçaklarında gövdenin ön, orta ve arka kısımlarında yer alır. Bu kapılar sayesinde yolcular farklı kapılardan uçağa binebilirler. Yolcu uçaklarında kapı, kolayca erişilemeyecek kadar yukarıya konumlandırılır. Bu nedenle yolcular uçağa yolcu biniş köprüleri ya da yolcu biniş merdivenleri vasıtası ile binerler.
- Acil Çıkış Kapısı: Uçaklarda, acil durumlarda kullanılmak üzere acil çıkış kapıları bulunur. Bu kapıların yanındaki koltuklara sadece belirli şartları yerine getirebilen yolcular oturabilir. Bu koltuklar, diğer koltuklara oranla daha konforludur.
- Uçak Yolcu Kapıları: Yolcuların uçağa giriş ve çıkış yaptığı kapılara, uçak yolcu kapıları denir.
- Uçak Servis Kapıları: Sadece uçak personelinin uçağa giriş ve çıkış yaptığı kapılara uçak servis kapıları denir.
Yolcu Biniş Köprüsü ve Yolcu Biniş Merdivenleri: Yolcuları uçak kapılarına ulaştıran araçlardır. Körüklü bir yapıya sahiptirler. Böylece uçağın konumuna göre şekil alabilir. Yolcu biniş köprüleri; çoğunlukla gate / kapı kısmının, terminalin üst katlarında bulunması durumunda kullanılır. Yolcu biniş merdivenleri ise yerden uçağa erişilmesini sağlayan araçlardır. Yolcular shuttle denilen servisler aracılığıyla uçağın yakınına ulaştıktan sonra bu merdivenleri kullanarak uçağın giriş/çıkış kapısına erişirler.
- Yolcu: Yolculuğa çıkmış kişiler için kullanılan bir terimdir. Ayrıca bir araç ile seyahat eden ama o aracı kontrol etmeyen kişilere de yolcu denir. Ücret dahilinde ulaşım hizmeti söz konusu ise hizmeti satın alanlar için de aynı terim kullanılır. Taksi yolcusu, otobüs yolcusu, uçak yolcusu… Havacılıkta yolcu, uçak bileti satın alarak uçaktaki belirli koltukları kiralayıp hizmet satın alan kişileri ifade eder. Link: Yolcu türleri ve hakları
Air Hub, Hub Airport: Hava yolu firmalarının merkezleri dışında kullandıkları havalimanlarına verilen isimdir. Transfer ya da aktarma merkezi olarak Türkçeye çevrilebilir. Aynı zamanda hub, bir havalimanının diğer havalimanları ile ne kadar bağlantılı olduğunu da ifade eder. Bir havalimanı, ne kadar fazla yere ulaşım sağlıyorsa ve uçuş sıklığı ne kadar fazla ise o kadar büyük bir HUB olarak kabul edilir.
HUB: Hub, taşımacılıkta aktarım yapılan yeri ifade eder. Yani yolcular ve kargolar, hub’lar sayesinde uçaktan metroya, metrodan otobüse, otobüsten trene geçiş yapabilir. Air hub ise hava taşımacılığında hava yollarının merkez üssü dışında ikincil olarak önem verdiği havalimanlarına denir. Örneğin Pegasus’un merkez üssü Sabiha Gökçen Havalimanı’dır ve air hub olarak Atatürk Havalimanı’nı kullanır ya da Pegasus, Berlin gidişli uçuşlarını Schönefeld Havalimanı’na gerçekleştirir ve Berlin çıkışlı uçuşları oradan yapar. Yani Schönefeld Havalimanı, Pegasus’un Almanya’daki hub airport’larından biridir. Dünyanın en büyük havalimanları, aynı zamanda mega hub’lar olarak tanımlanır. OAG şirketinin hazırladığı raporlara göre Londra Heathrow Havalimanı, 2018 yılı itibari ile listenin zirvesinde yer alıyor.
Havacılık terimleri sözlüğü: uçak yolculuğu esnasında pilot, yardımcı pilot, hostes, kabin görevlisi ve kule görevlisi gibi havacılık çalışanlarının kendi arasında kullandığı, hem sivil havacılık hem de askeri havacılıkta geçerli olan kodlar ve kavramlar bütünüdür. PDF’ten bakabilirsiniz: Seyahat Sözlüğü: DHMİ Havacılık Terimleri Sözlüğü
- Türbülans, uçağın uçmasına yardımcı unsurlardan biri olan hava akışının bozulması nedeniyle uçağın sallanması anlamına gelir. Ayrıca hava cebi olarak da tanımlanabilen türbülans, uçağın ani olarak bir miktar irtifa kaybetmesine neden olur. Türbülansa girmek, uçağın uçuş esnasında bozuk hava akımına kapılması demektir. Bazı türbülanslar şiddetli, bazıları ise çok hafif geçer. Pilotlar, türbülans durumu esnasında emniyet kemerinizi takmanızı ister. Bu durumda emniyet kemerini bağlamanız çok önemlidir. Çünkü şiddetli türbülans, sizi savurabilir. ABD’de yapılan bir araştırmaya göre 2015 senesinde yolculuk yapan 800 milyon yolcudan sadece 58’i türbülans nedeni ile zarar görmüştür ve zarar gören bu yolcuların büyük bir çoğunluğunun da emniyet kemeri takmadığı belirlenmiştir. Yolcularda panik durumuna neden olabilen türbülans, uçağı düşürmez. Uçaklar, her türlü türbülans durumuna dayanacak şekilde tasarlanır. Şiddetli türbülanslar korkutucu görülebilir, ama pilotlar türbülans konusunda özel eğitim almış kişilerdir. Yani türbülans sırasında emniyet kemerinizin bağlı olduğundan emin olup türbülansın bitmesini beklemeniz yeterli. Türbülans nedeniyle uçak yolculuğu bir süreliğine konforsuz olabilir. Bu da türbülans sırasında uçağın sallanması ile alakalı bir durumdur ve normal kabul edilir.
- Oraj: Gelişmiş kümülü ya da kümülonimbus olarak isimlendirilen bulutların oluşturduğu türbülans, yağış, gök gürültüsü, dolu ve buzlanma gibi hava olaylarını içinde barındıran, yaklaşık 2 saat süren lokal fırtınalara denir. Oraj esnasında değişik yönlerden rüzgar esebilir, arada güneş çıkabilir ve gök gürültülü fırtına durumları görülebilir. Oraj bulutu içerisine giren uçaklar, yıldırım çarpmasına maruz kalabilir. Bu tür durumlarda kabin memurlarının talimatlarına göre hareket etmelisiniz.
- Yıldırım Çarpması: Yapılan araştırmalara göre her yolcu uçağına yılda ortalama 1 kez yıldırım çarpmaktadır. Uçak, havada yıldırım çarpmasına maruz kalırsa güçlü bir ses eşliğinde parlak ışık ortaya çıkar ve sarsıntılar olabilir. Uçaklar Faraday kafesi konseptine uygun olarak tasarlanır. Yani yolcu uçağına yıldırım düşmesi durumunda yıldırım, uçak içine zarar vermeden havaya karışır. Ayrıca uçak gövdesindeki boya da antistatik özellikli olur. Bu da elektriğin uçak içine geçmesini önler. Yıldırıma karşı özel tasarlanan, gövdedeki statik elektriğin havaya karışmasını sağlayan donanımlar sayesinde, meydana gelen yıldırım çarpmaları uçağın önemli parçaları için bir tehlikeli durum oluşturmaz. Ayrıca yakıt tankı çevresinde bulunan sıvı contalar ve uçak gövdesindeki statik elektriği uçaktan atan jumper’lar da yıldırım kaynaklı elektrik boşalması etkilerini minimize etmektedir. Yıldırım çarpması sonucunda sadece uçak gövdesindeki birkaç perçem hasar alabilir. Bu da öngörülebilir bir durumdur.
Yıldırım çarpan bir uçak içindeyseniz bunlara dikkat edin
- Uçağa havada yıldırım isabet etmesi ya da türbülans gibi durumlarda koltuğunuzdan kalkmayın. Kabin memurları tarafından verilen talimatlara uyarak sakin olun.
- Yıldırım çarpması gibi durumlarda elektrik yükü boşalırken patlama benzeri gürültüler oluşabilir. Bu gürültüler nedeniyle paniklemeyin.
- Uçak gövdesinde paratoner görevi üstlenen donanımların olduğunu unutmayın. Yani yıldırım çarpmasının sizi etkilemesi imkansızdır.
- Yıldırım çarpması esnasında ya da sonrasında yanınızda panikleyen yolcular varsa sakinleştirmeyi deneyebilir ya da kabin memurlarından destek bekleyebilirsiniz.