Ağrı’da kültür gezisi yapılacak en güzel yerler

Last Updated on 11 Nisan 2022 by Yaşar Çelik

Medeniyetler beşiği Mezopotamya’nın önemli bir noktası olan Ağrı’da müze ve örenyeri rehberi kapsamında mutlaka görülmesi ve gezilmesi gereken İshak Paşa Sarayı’nı ve şehrin diğer tarihi kültürel noktalarını öğrenmeye ne dersiniz? İşte bir küçük Ağrı gezi rehberi…

Kültür gezisi meraklıları için kaleme aldığım “İşte il il Türkiye’nin müze ve örenyeri rehberi” başlıklı yazımın devam serisine bu hafta Ağrı ile devam ediyorum. Daha çok kültür gezisine odaklanarak ele aldığım bu seyahat yazımda yine de Ağrı’da görülmeye değer diğer gezilecek yerlere de değindim. Şimdi hazırsanız geriye yaslanın ve Ağrı’nın müze ve tarihi yapılarını #TGilekeşfet ‘menin tadını çıkarın:

KÜLTÜR MOZAİĞİ

Orta Asya’dan gelen kavimlerin Anadolu’ya geçiş noktası olan Ağrı, birçok medeniyete ev sahipliği yapmasıyla farklı kültürlerin bir mozaiğini oluşturmaktadır. Hititlerden bugünkü konumuyla Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde varlığını sürdüren şehir ev sahipliği yaptığı bu kadar çok medeniyetin tarihi yapılarını da bünyesine katmıştır. Doğal güzelliklerinin yanı sıra ihtişamını koruyan tarihi yapılar arasında öyle bir yer var ki İstanbul Topkapı Sarayı’ndan sonra son devirde yapılmış sarayların en ünlüsüdür.

İLKLERİ VE EFSANESİYLE ÜNLÜ İSHAK PAŞA SARAYI

Bu Ağrı’da bulunan 116 odalı bir bey kalesi olan İshak Paşa Sarayı‘ndan (Külliyesi) başka bir müze değildir. Günümüzde Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı müze olarak hizmet veren İshak Paşa Sarayı, Ağrı Dağı’na olan yakınlığı ile de önemli bir konumda bulunmaktadır. İçerisinde türbe, cami, surlar, iç ve dış avlular, divan, koğuşlar ve harem salonlarının yer aldığı sarayda Kürt yazar ve bilim adamı Ahmed-i Hani’nin katiplik yaptığı da bilinmektedir.

Topkapı Sarayı‘ndan sonra kendi döneminde yapılanlar içinde en meşhur saray olarak sayılan İshak Paşa Sarayı’nı Van gezimizde ziyaret edip yakından görmüş ve çok hayran kalmıştık. (Van gezi rehberimizi merak edenler için yazı serimizin son bölümünü burada paylaşıyorum: Bir keşif gezisi: Van’ın bilinmeyen değerleri #3) Bu gezi sırasında II. İshak Paşa ile Çolak Abdi Paşa tarafından 1685’te yaptırılan sarayın 1784’te son halini aldığını öğrenmiştik.

Dünyada kalorifer tesisatı döşenen ilk saray

Sarayın tarihi ile ilgili bilgilerin yer aldığı yapının girişindeki kitabede sarayın bir kasır olduğu belirtilmekte ve Çıldır Hanedanı olan I. İshak Paşa’nın torunu II. İshak Paşa tarafından yapıldığı yazmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nun Lale Devri’ndeki son büyük yapısı olma unvanına sahip olan saray, kesme taştan meydana gelmektedir. Yaklaşık olarak 7600 metrekare alana inşa edilmiş olan yapının önemi arasında dünyada kalorifer tesisatı döşenen ilk saray olması da yer almaktadır.

İshak Paşa Sarayı efsanesi

İshak Paşa Sarayı, bir efsane ile de ününe ün katmıştır. Ağrı Dağı’na oldukça yakın bir mesafede bulunsa da saraydan dağ manzarası görünmemektedir. Efsanenin temelini de burası oluşturur. Rivayete göre paşanın kızı bir çobana çok aşık olur. Çoban ise Ağrı Dağı‘nın eteklerinde sürüsünü otlatır. Paşanın kızı sabah akşam sürekli bulunduğu yerden çobanı izler. Bu durumu duyan baba, oldukça sinirlenir. Duruma çözüm bulmak için emrindekilere çok büyük bir saray yapmalarını ve oradan dağın görünmemesini istediğini söyler. Ustalar da bu komut üzerine dağın görünmediği tek yeri arar bulur ve oraya sarayı inşa ederler. Rivayete göre paşanın bu emri yüzünden de İshak Paşa Sarayı‘ndan Ağrı Dağı manzarası görünmez. Başka bir rivayete göre eğer Ağrı’ya gitmişseniz fakat İshak Paşa Sarayı’nı gezmeden dönmüşseniz ölmeden önce bir şekilde saraya tekrar yolunuzun düşeceği söylenir. (Kaynak: Gezimanya)

İshak Paşa Hakkında

Devşirme asıllı bir Osmanlı sadrazamıdır. Zamanla üst mevkilere gelen devlet adamının, İstanbul’un fethi sırasında Anadolu Beylerbeyi olduğu bilinir. Paşa son zamanlarını Selanik’te geçirmiş ve 1497 yılında da vefat etmiştir. İsminin verildiği yerler arasında İstanbul Ahırkapı’daki bir mahalle, bu mahallede ve İnegöl’de bulunan bir cami de vardır.

Ağrı’da görülmesi gereken diğer tarihi kültürel yerler:

Ağrı gezi rehberi yazımızın odak noktasını oluşturan müze ve örenyerleri konusu kapsamında şehrin önemli müzesi İshak Paşa Sarayı’nın ardından Küpkıran Kalesi, Şoşik Kalesi, Pazı Kalesi, Tokluca Kalesi, Doğubeyazıt Kalesi, Zencir Kale, Kız Kalesi, Kan Kalesi (Kale-i Hum), Havran Kalesi, Kuje Kalesi, Avnik Kalesi, Patnos Kalesi (Aznavur Tepe), Toprakkale, Diyadin Kalesi, Havaran Kalesi, Tendürek Kalesi, Uzunveli Kalesi, Kızıl Ziyaret Kalesi, Kuje Kalesi, Avnik Kalesi, Diyadin kalesi, Toprak Kale de Ağrı’da gezilebilecek diğer yerler arasında bulunuyor.

Hamur Kümbeti, Süleymankünbet Köyü Kümbeti, Anzavur Tepe, Girik Tepe, Nuhun Tepesi, Antik Kent, Meya Mağaraları, Karagöz Kilisesi, Üç Kilise, Keşişin Bahçesi’ni de keşfetmek isteyebilirsiniz.

Diğer müze ve örenyeri yazıları için tıklayın:

• Evden online gezebileceğiniz 10 müze
• Evden çıkmadan gezebileceğiniz 17 sanal müze
• Adana’da mutlaka görmeniz gereken müze ve ören yerleri
• Adıyaman’da mutlaka görülmesi gereken müze ve örenyerleri
• Uygarlıkların buluştuğu şehir Afyonkarahisar’da gezilecek yerler