Coronavirus pandemisi sürecinde hangi ülke turizme ne kadar destek verdi?
Turizm sektöründe ve ağırlıklı olarak konaklama sektöründeki kısıtlayıcı önlemlerin getirdiği iktisadi ve sosyal ağırlıkları hafifletmek için birçok ülke; teşvik ve destek uygulamaların, muafiyetler ve ertelemeler gibi yollara başvuruyor.
TURİZM SEKTÖRÜNE HANGİ KOLAYLIKLAR SAĞLANIYOR?
Turizmdatabank.com’un hazırladığı rapora göre; Son 6 aylık dönemde, genel ekonomik tedbirler ve özellikle de turizme yansıyan destekler içinde ağırlık kazanan yaygın uygulamalar şunlar oldu:
Doğrudan mali yardım, likidite enjektesi, KDV indirimi, vergi ve borç ertelemesi, SGK destekleri, prim muafiyetleri, kısa çalışma ödeneği, mikro krediler, kira ertelemeleri veya indirimleri, tüketici kuponları, indirim kuponları vb.
COVID-19’un getirdiği sağlık endişesi nedeniyle talebin “sıfır” noktasına düştüğü son 6 ayda alınan önlemler, ağırlıklı olarak işletmelerin ayakta kalabilmesinde odaklandı.
Turizm talebi ve arzının merkez olan Avrupa ve yakın bölgesindeki bazı lider ülkelerde, turizme sunulan maddi desteklerin 100 milyar Euro’yu aştığı biliniyor. Ancak “Bu miktarın önemli bir kısmının; doğrudan turizm mi, yoksa diğer sektörleri de içeriyor mu?” kısmı çok net ayrılabilmiş değil.
Çünkü ekonomilerin topyekûn durmasına karşı genele hitap eden desteklerin öne çıkması son derece doğaldır.
TURİZMDE DESTEK İÇİN TEMEL KRİTER NE?
Avrupa ülkelerinin turizm sektörlerini kurtarmak için hazırladıkları kurtarma planlarının şu anda 130-140 milyar Euro dolayında olduğunu ortaya koyan bazı çalışmalarda, turizm sektörünün, İspanya, Portekiz gibi ülkelerde olan iktisadi ağırlığının dikkate alındığı vurgulanıyor.
Turizm sektörleri ilgili GSYİH’nın daha yüksek bir yüzdesini temsil eden İspanya (%12.5) ve Portekiz (%8), Fransa (%7.5), Yunanistan (%6.8) gibi ülkelerde toplam desteklerin görece büyüklüğü de bunu gösteriyor.
AB genelinde 4 ülke otellerde KDV’yi düşürürken, ikisi turizm hizmetlerinde KDV’yi düşürdü ve sekiz ülke her ikisini de azaltmayı seçti.
Buna ek olarak, bazı ülkeler turist kuponlarıyla iç talebi canlı tutmaya çalıştı.
Ancak İspanya gibi bazı ülkelerde KDV indirimleri için çalışan turizmciler, hala bir sonuç alamadı.
Moldova, Karadağ, Belçika ve Bulgaristan, pandeminin ardından konaklama KDV’sini düşürdü. Norveç ve Çekya tüm turizm hizmetleri için KDV indirimini onayladı. Ve sekiz ülke, Avusturya, Almanya, Litvanya, İtalya, Birleşik Krallık, Kıbrıs, Yunanistan ve İrlanda her iki KDV indirimini birleştirdi.
Avrupa dışında, diğer ülkeler de kendi turizm sektörlerini desteklemek için tüketici tahvillerini (Çin, Japonya, Kore ve İzlanda) ve vergi indirimleri yaptı.
Türkiye de konaklama KDV’sini dünyanın en düşük oranına, %1’e çekti.
HANGİ ÜLKE NE KADAR KAYNAK AYIRDI?
Turizm kurtarma planlarında öngörülen yatırımlara bakıldığında; 5 milyar Euro doğrudan turizme destekle İtalya’nın (toplam 55 milyar), turizm dahil 25 milyar Euro ile Yunanistan’ın, ve toplam 18 milyar Euro ile Fransa’nın öne çıktığı görülüyor.
Turizmin liderlerinden İspanya ise 4.2 milyar Euro ayırabildiği görüldü.
TURİZMİN GSYİH AĞIRLIĞI (%) VE AÇIKLANAN DESTEK MİKTARLARI (MİLYON / EURO)
|
GSYİH Payı |
Kurtarma paketi tutarı |
|
| İSPANYA |
12.5 |
4.262 |
| FRANSA |
7.5 |
18.000 (Max 6 milyarı turizm) |
| YUNANİSTAN |
6.8 |
25.000 (Max 3 milyarı turizm) |
| AVUSTURYA |
6.5 |
38.000 (5,5 milyarı turizm) |
| İTALYA |
5.9 |
55.000 (5.0 milyarı turizm) |
| TÜRKİYE* |
4.5 |
1.000(t) |
Kaynak: OECD Turizm Trendleri ve Politikaları 2020.
(*): Gayri nakdi desteklerin mali değeri hesaplanırsa toplam desteğin 3-4 milyar Avro dolayında olabileceği varsayılabilir.