Online alışverişler Covid-19 salgınının bir sonucu olarak her geçen gün tüketim mallarına internet üzerinden erişimin daha da kolaylaşması nedeniyle daha yaygın bir kullanım alanına ulaşmıştır. İnternet üzerinden yapılan alışverişlere ilişkin yasal düzenlemenin temelini S.29188 ile 27.10.2014 tarihli resmî gazete yayınlanan “Mesafeli Satış Sözleşmeleri Yönetmeliği” oluşturmaktadır. Araştırmamız içerisinde yer alan sorumluluklarını yerine getirmeyen satıcı veya sağlayıcılardan alışveriş yapılmamasını tavsiye ederiz.
Yönetmelik uyarınca mesafeli satış sözleşmesi “Satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dahil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmeleri” olarak tanımlanmıştır. Görüldüğü üzere yönetmelikte yer alan tanımında “uzaktan iletişim” araçları gibi geniş bir kavram üzerinden kurulan sözleşmeler düzenleme altına alınmıştır. Bu yazımızda genel olarak tüketicilerin internet üzerinden yapmış olduğu satın almalarda sahip olduğu haklar üzerinde durulacak olup tüketicilerin “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun” ve “Türk Borçlar Kanunu” uyarınca genel hükümlere tabi hakları ayrıca göz önünde bulundurulması gereken hususlardır.
1. Ön Bilgilendirme Yapmayan Sitelerden Alışveriş Yapılmamalı
Satıcının ön bilgilendirme yapma yükümlülüğü tüketicilerin alışverişten doğabilecek riskleri en aza indirmesi ve muhtemel bir uyuşmazlık durumunda muhatabın bulunabilir olması ve satın alınan ürünle ilgili gerçek bilgileri edinebilmesi açısından önem arz eder. Yönetmelik uyarınca satıcı veya sağlayıcı tarafından tüketicinin bilgilendirilmesi gereken hususlar:
- Sözleşme konusu mal veya hizmetin temel nitelikleri,
- Satıcı veya sağlayıcının adı veya unvanı, varsa MERSİS numarası,
- Tüketicinin satıcı veya sağlayıcı ile hızlı bir şekilde irtibat kurmasına imkân veren, satıcı veya sağlayıcının açık adresi, telefon numarası ve benzeri iletişim bilgileri ile varsa satıcı veya sağlayıcının adına ya da hesabına hareket edenin kimliği ve adresi,
- Satıcı veya sağlayıcının tüketicinin şikayetlerini iletmesi için belirtilenden farklı iletişim bilgileri var ise, bunlara ilişkin bilgi,
- Mal veya hizmetin tüm vergiler dahil toplam fiyatı, niteliği itibariyle önceden hesaplanamıyorsa fiyatın hesaplanma usulü, varsa tüm nakliye, teslim ve benzeri ek masraflar ile bunların önceden hesaplanamaması halinde ek masrafların ödenebileceği bilgisi,
- Sözleşmenin kurulması aşamasında uzaktan iletişim aracının kullanım bedelinin olağan ücret tarifesi üzerinden hesaplanamadığı durumlarda, tüketicilere yüklenen ilave maliyet,
- Ödeme, teslimat, ifaya ilişkin bilgiler ile varsa bunlara ilişkin taahhütler ve satıcı veya sağlayıcının şikayetlere ilişkin çözüm yöntemleri,
- Cayma hakkının olduğu durumlarda, bu hakkın kullanılma şartları, süresi, usulü ve satıcının iade için öngördüğü taşıyıcıya ilişkin bilgiler,
- Cayma bildiriminin yapılacağı açık adres, faks numarası veya elektronik posta bilgileri,
- Cayma hakkının kullanılamadığı durumlarda, tüketicinin cayma hakkından faydalanamayacağına ya da hangi koşullarda cayma hakkını kaybedeceğine ilişkin bilgi,
- Satıcı veya sağlayıcının talebi üzerine, varsa tüketici tarafından ödenmesi veya sağlanması gereken depozitolar ya da diğer mali teminatlar ve bunlara ilişkin şartlar,
- Varsa dijital içeriklerin işlevselliğini etkileyebilecek teknik koruma önlemleri,
- Satıcı veya sağlayıcının bildiği ya da makul olarak bilmesinin beklendiği, dijital içeriğin hangi donanım ya da yazılımla birlikte çalışabileceğine ilişkin bilgi,
- Tüketicilerin uyuşmazlık konusundaki başvurularını Tüketici Mahkemesine veya Tüketici Hakem Heyetine yapabileceklerine dair bilgi.
Bu bilgilendirmelerin ayrıca sadece yapılmak için yapılmamış yönetmelik içerisinde yazılı bir takım usul kurallarına da uyulması gerekir. Kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun olarak en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde tüketicinin yukarıda yer alan konularda bilgilendirilmesi, satın alma sırasında “ödeme” adımından hemen önce temel konularda tüketicinin açık şekilde tekrar bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Haber önerisi: Online mecralarda karşılaşılabilecek 6 siber dolandırıcılık yöntemi
2. Tüketicinin Cayma Hakkı
Tüketicinin cayma hakkına ilişkin yönetmelik içerisinde ayrıntılı olarak bilgilendirme yer almaktaysa da burada cayma hakkının istisnalarına ilişkin bilgi vereceğimiz alt başlığın da göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Cayma hakkı, satıcı ile satılan ürüne uzakta bulunan tüketicinin satın alma iradesinden herhangi bir sebebe dayanmaksızın vazgeçmesi anlamına gelmekle birlikte kural olarak yüz yüze yapılan satışlarda tüketicinin haklı bir sebebi yoksa cayma hakkının da bulunmadığı söylenebilecektir.
Hizmet ifasına yönelik sözleşmelerde (bir ücret veya menfaat karşılığında yapılan ya da yapılması taahhüt edilen mal sağlama dışındaki her türlü tüketici işlemine ilişkin kurulan sözleşme) sözleşmenin kurulduğu günden itibaren; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde ise tüketici veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim aldığı günden itibaren tüketicinin hiçbir gerekçe göstermeksizin, cezai şart ödemeksizin on dört gün içerisinde cayma hakkı bulunmaktadır.
3. Cayma Hakkının İstisnaları
Cayma hakkının kullanılamayacağı kanundan kaynak birtakım istisnaları mevcuttur. İnternet üzerinden alışveriş yaparken cayma hakkının kullanılamayacağı istisna hallerin de göz önünde bulundurulması gerekmekte aksi halde telafisi mümkün olmayan zararlar meydana gelebilmektedir.
- Fiyatı finansal piyasalardaki dalgalanmalara bağlı olarak değişen ve satıcı veya sağlayıcının kontrolünde olmayan mal veya hizmetlere ilişkin sözleşmeler.
- Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler.
- Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler.
- Tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olan mallardan; iadesi sağlık ve hijyen açısından uygun olmayanların teslimine ilişkin sözleşmeler.
- Tesliminden sonra başka ürünlerle karışan ve doğası gereği ayrıştırılması mümkün olmayan mallara ilişkin sözleşmeler.
- Malın tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olması halinde maddi ortamda sunulan kitap, dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin sözleşmeler.
- Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar dışında, gazete ve dergi gibi süreli yayınların teslimine ilişkin sözleşmeler.
- Belirli bir tarihte veya dönemde yapılması gereken, konaklama, eşya taşıma, araba kiralama, yiyecek-içecek tedariki ve eğlence veya dinlenme amacıyla yapılan boş zamanın değerlendirilmesine ilişkin sözleşmeler.
- Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen gayrimaddi mallara ilişkin sözleşmeler.
- Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetlere ilişkin sözleşmeler.,
Yukarıda yer alan istisna satış sözleşmelerine ilişkin satıcı ve tüketici arasında aksi kararlaştırılabilir yani satıcı istisna hallerde dahi tüketiciye cayma hakkını verebileceğinin unutulmaması gerekir.
4. Sonuç
Sonuç olarak, internet üzerinden yapılan alışverişlerde ilk önce satıcı şirket veya kişinin hukuki düzenlemelere ne kadar bağlı kaldığı ve tüketiciyi ne oranda bilgilendirdiği incelenmelidir. Satıcının internet sitesi veya sosyal medya hesapları ziyaret edilerek en azından uyuşmazlık çıkması durumunda satıcının ulaşılabilir olup olmadığı kontrol edilmelidir. Satıcı nezdinde bir güven oluşmasına müteakip alım gerçekleştirilmeden önce de kanun uyarınca tüketiciye sağlanmış olan hakların istisna haller ile birlikte göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Örnek Cayma Formu: http://aremhukuk.com/pratik-bilgiler/sik-sorulan-sorular/mesafeli-satis-sozlesmesi-ornek-cayma-formu/