Adıyaman denilince aklımıza gelen ilk yer tabi ki görkemli dağı ve heykelleri ile Nemrut Ören Yeri oluyor. Son zamanlarda Atiye dizisi ile de karşımıza çıkan Nemrut güneşin doğuşuna ve batışına şahitlik etmeniz için tüm görkemiyle sizi bekliyor. Yolunuzu Adıyaman’a çevirdiğinizde sizi başka neler bekliyor? Buyurun yazıma;
1. Nemrut Ören Yeri: Anıtsal Heykellerin Eteğinde Güneşi Selamlayın
Adıyaman İli, Kâhta ilçesi sınırları içindeki Nemrut Dağı 2.150 m yüksekliği ile Doğu Toros sıradağlarının en yüksek zirvelerinden birinde yer alıyor. Kommagene Kralı Antiokus’un Mezarının içinde bulunduğu ve dünyanın en yüksek açık hava müzesi olarak da adlandırılan bu görkemli yapı Adıyaman şehir merkezine 79 km uzaklıkta. Özel aracınızla veya merkezden kalkan araçlarla 1.5 saat süren bir yolculuk sonunda buraya ulaşabilirsiniz. Yolların çok virajlı olması ve sürekli bir tırmanış halinde olmanız haliyle yolculuk süresini arttırıyor. Nemrut Dağı Ziyaretçi Karşılama Merkezine önünde bulunan otopark’a aracınızı parkettikten sonra 30 TL ödeyip (http://dosim.kulturturizm.gov.tr/giris-ucretleri) veya müzekartınızı gösterip içeri girebilirsiniz, içeride bekleyen servis araçları 5 dakikalık bir yolculuk sonunda sizi merdivenlere yakın bir mesafeye bırakıyor ve sonra o uzun bir tırmanma faslı başlıyor. Bu tırmanış kimilerine göre zorluda olsa göreceğiniz güzelliklere fazlasıyla değeceğini bilin isterim.
1987 yılında UNESCO tarafından dünya mirası listesine alınan ve 1988 yılında da Bakanlar Kurulu kararıyla Milli Park olarak ilan edilen Nemrut’a ilk kez 2004 yılının Mayıs ayında gitmiştim. O zamanlar güneşin doğuşunu karşılamak için katırlar eşliğinde zirveye çıktığım Nemrut’ta olumlu anlamda çok büyük değişiklikler gördüm. Öncelikle yapılan merdivenler ulaşımı çok rahatlatmış, arada bulunan banklar yaşlı ve çocuklular için dinlenme fırsatı sağlıyor. İlk gittiğimde heykeller demir zincirlerle koruma altına alınmamıştı, heykellerin bariyerlerle çevrilmesi korunmaları açısından iyi olmuş. Bilgi panolarının yer alması ise tam bir müze görünümüne ulaşması konusunda önemli bir adım olmuş.
İster güneşin doğuşuna ister güneşin batışına şahit olmaya gidin ama mutlaka bu detaylara dikkat edin;
- Yaz mevsimi de olsa yanınızda mutlaka kalın kıyafetler –hatta sabah gidiyorsanız battaniye vb.- bulundurun,
- Çıkacağınız merdivenleri ve araziyi düşünerek rahat ayakkabılar ve kıyafetler tercih edin,
- Seyrinizi konforlu hale getirmek için yanınıza mat-minder vb. alabilirsiniz,
- Son ziyaretimde sıkça gördüğüm üzere sizlerde şarap ve kadehler eşliğinde bu seyri daha keyifli hale getirebilirsiniz.
Nemrut hakkında detaylı bilgi ve TRT arşivine ulaşmak için tıklayın:
http://nemrut.org.tr & https://www.youtube.com/watch?v=jHO2_dqMhgk
Nemrut’tan bu kadar bahsetmişken Türkiye’de arkeolojik kazı çalışmalarına adını altın harflerle yazmış ve Nemrut Dağı’nda çok önemli çalışmalar yapmış olan Osman Hamdi Bey’i anmadan geçmek olmaz.
https://www.adiyamandahaber.com/haber/osman-hamdi-bey-ve-nemrut-dagi-713.html https://arkeofili.com/osman-hamdi-beyin-dogum-gunu/
2. Adıyaman Müzesi
Şehir merkezinde Atatürk Bulvarında bulunan küçük müzeye giriş ücretsiz. Müzede Kommagene Krallığı eserlerinin yanı sıra arkeolojik, etnografik ve sikke olmak üzere üç koleksiyon daha bulunuyor. Adıyaman’ın farklı ilçelerinden çıkarılan birçok heykel ve eserde yine bu müzede sergilenmekte. Biz gittiğimizde Besni ilçesinde çiftçiler tarafından bulunan Bizans dönemine ait eserler için hummalı bir hazırlık yapılıyordu. Görevli amca keyifle ve en önemlisi sıkmadan tane tane müzeyle ilgili detayları anlattı bize.
Okuma önerisi: Adıyaman’da mutlaka görülmesi gereken müze ve örenyerleri
3. Perre Antik Kenti
Adıyaman Örenli’de bulunan ve Pirin Ören yeri olarak da bilinen antik kente merkezden 15 dakikada (8,4 km) ulaşabilirsiniz. Kommagene ülkesinin beş büyük şehrinden biri olan ve maalesef çok az kalıntının günümüze ulaştığı Perre Antik Kentine giriş 12.50 TL. Kent Doğu Roma Döneminde İran’ı batıya bağlamasından, Kommagene Krallığı döneminde ise Malatya ve Samsat’ı birbirine bağlayan yol güzergahında yer almasından dolayı yıllarca jeopolitik açıdan önemli bir konumda bulunmuştur. Özellikle günümüzde halen yerli halkın kullandığı Roma Çeşme’sinden akan suyun güzelliğinden ötürü ise yıllarca kervanlar, yolcular ve ordular tarafından ziyaret edilen bir mola yeri olmuştur.
Perre Antik Kentinde Adıyaman müze başkanlığı tarafından yapılan ve 2009 yılında biten kazı ve temizlik çalışmalarından sonra 200 civarında Nekropol’ün (Nekropol/ Nekropolis: Arkeolojik şehirlerde mezarlıkların ve toplu mezar yerlerinin bulunduğu bölgeye verilen isim) bulunduğu alan ortaya çıkarılmış ve Nekropol alanında ayrıca sarnıç ve şarap işlikleri bulunmuştur. Bizans döneminden sonra eski önemini yitiren Perre Antik Kentinin asıl yerleşim alanı ise bugünkü halkın yaşadığı Örenli Mahallesi olarak bilinen alandır.
Perre Antik Kenti için detaylı bilgi ve konum için tıklayın: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/adiyaman/gezilecekyer/perrre-antk-kent
4. Adıyaman Kalesi
Adıyaman’da Hısn-ı Mansur olarak bilinen Adıyaman Kalesi, Yeni Kale, Gerger Kalesi ve Besni Kalesi olmak üzere dört tane kale bulunuyor. Merkezde bulunan ve restorasyon çalışmaları ile yeni bir yüze kavuşan Adıyaman Kalesi 25 metre yükseklikte yığma bir höyük üzerine kurulmuş. Adıyaman Belediyesi tarafında yapılan çevre düzenlemeleri kaleye olan ilgiyi arttırmış, merdivenlerden kaleye çıktığınızda seyir terası ile Kale Kafe-Restoran soluklanmanız için sizi bekliyor olacak.
Kommagene krallığının merkezi olan Samsat sonradan Roma İmparatorluğunun eline geçince önemli bir ilim merkezi olmuş ve dünyaca ünlü bilgin Lukianos’un doğumu bu döneme rastlamıştır. İlk erken bilim-kurgu eserinin yazarı olarak bilinen ve alaycı doğası ile tanınan Samsatlı Lukianos’un (https://iyikigormusum.com/ilk-erken-bilim-kurgu-samsatli-lukianos) şehri Samsat zaman içerisinde sürekli el değiştirmiştir.
Günümüzde ise Atatürk Barajı Göl Suları altında kalan Samsat 1988 yılında bu günkü yerine taşınmıştır. Eski Samsat’a ait arkeolojik eserlerin bir kısmı günümüzde Adıyaman Müzesinde sergilenmektedir.
Tarihi sular altında kalan Samsat’ı turizm açısından canlandırmak için baraj gölü kıyısına gezi teknesi, bölgenin ilk zipline hattı, deniz bisikleti ve kano gibi çeşitli aktiviteler konulmuş, yine baraj gölü kıyısında yapılması planlanan kamp alanlar, oyun parkları ve yeşil alanların yapımına ise devam edilmektedir.
Zülfü Livaneli’nin Mutluluk kitabında bahsettiği Samsat Profesör İrfan Kurudal’ın her gün başlama kararı verip bir sonraki güne ertelediği kitabında bahsedeceği Bogomiller mezhebinin de ana vatanı olarak bilinmektedir.
6. Oturakçı Pazarı ve Şire Pazarı
Şehir merkezinde bulunan bu tarihi çarşıda yöreye özgü halı, kilim, çanta gibi el sanatı ürünlerinin yanı sıra kına gecesi malzemeleri, ahşap mutfak ürünleri, kıyafer vb. bir çok çeşitliliğe sahip ürün bulunuyor. Adıyaman Belediyesi tarafından Eskisaray Camii yanında yapımı tamamlanan ve 18 dükkandan oluşan Şire pazarında ise pekmez, Besni üzümü, pestil, nar ekşisi ve salça gibi yiyecek ürünler bulunuyor.
Oturakçı pazarı ile ilgili yapılan bu programı keyifle izleyebilirsiniz. https://www.youtube.com/watch?v=eXfcMaOCJlM
7. Çiğköfte
Adıyaman’dan bahsedip çiğköfteden bahsetmemek olmaz tabi ki. Her sokakta seyyar veya dükkan şeklinde çiğköfteci ile karşılaşmanızın yanı sıra çoluk-çocuk, (bebek bile gördüm) genç-yaşlı herkesin elinde çiğköfte dürüm görebilirsiniz. Çiğköftecilerde ilk kez Adıyaman da gördüğüm iki özellik vardı birincisi çiğköfte sadece lavaş’a değil pide’ye de sarılırmış. İkincisi ve en güzeli ise tüm yeşillik, turşu ve biberler vb. malzemelerin açık büfe olması. İşte tam da yeme de yanında yat.
Çiğköfteden sonra Adıyaman tatlıcısına uğrayıp halka tatlı, şıllık tatlısı veya pekmezli krep yiyebilirsiniz. Yine yöreye özgü olan ve lavaş- köz biber- ayran- peynirden oluşan sabah kahvaltısı, yörede tırşik olarak bilinen bir çeşit türlü ve dövmeç de yerel lokantalarda bulabileceğiniz lezzetler arasında yer alıyor.
8. Kirli Derviş
Kirli Derviş olarak bilinen Özsönmez Ticaret Adıyaman’a özgü ürünleri bulduğunuz uzun yıllardır merkezde (ulu camii karşısı) hizmet veren bir dükkan. Bu dükkanda; 7 karışımlı Adıyaman kahvesi, leblebi, nar ekşisi ve sumak dışında yöreye özgü bir çok ürün bulabilirsiniz.
Gün geçtikçe tarihi ve turistik olarak önem kazanan Adıyaman’ın adı son olarak Mezopotamya projesi ile anılmaktadır. Siz de geç olmadan bu güzelliklere tanık olmak için harekete geçin.