Kasım ayının ortalarında Güney Afrika’da tespit edilen ve kısa bir süre içinde birçok ülkeye yayılan Omicron varyantı (B.1.1.529 – Nu) DSÖ tarafından kaygı uyandıran varyantlar listesine eklenen beşinci varyant oldu. Uzmanlar bu varyant içerisinde tam 32 farklı mutasyon tespit edildiğini açıklarken, bu virüsün corona virüsü aşılarına karşı daha dirençli olabileceğini duyurdu. Peki Omicron varyantının belirtileri neler, mevcut aşılar etkili mi? Hangi ülkeler seyahat kısıtlaması getirdi?
Çin’in Wuhan eyaletinde başlayıp tüm dünyayı etkileyen Covid-19 hastalığı dünyada şimdiye kadar yaklaşık 242 milyon kişiyi hasta etti, yaklaşık 5 milyon kişinin de ölümüne neden oldu. Güncel bilgiler ışığında hastalığın tedavisinde kullanabilecek etkinliği kanıtlanmış antiviral ilaçlar hala mevcut değil.
Pandeminin başladığı tarihten itibaren yaklaşık 2 yıl geçmesine ve etkinliği yüksek aşıların piyasaya sürülmesine rağmen Covid-19 pandemisi tüm dünyada etkisini hala devam ettiriyor. Pandeminin süresi uzadıkça ve etki ettiği popülasyon arttıkça mutasyonlar sonucu oluşan varyant suşların gelişmesi ihtimalini arttırıyor.
Günümüze kadar alfa, beta, gama ve delta varyantları kaygı uyandıran varyantlar olarak tanımlandı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) son olarak Güney Afrika kökenli Omicron varyantını raporladı.
Güney Afrika ülkelerinde Covid-19 olgularının artması ve vaka bazında aşılı bireylerde de hastalığın yoğun görülmesi nedeniyle bu varyant üzerinde çalışmalar yoğunlaştı.
Gerek DSÖ gerekse aşı üretici firmalar hastalık seyri ve aşıların Omicron (Nu) varyantı üzerine etkinliği konusunda çalışıyor.
Mevcut varyant suş nedeniyle Japonya ve İsrail gibi bazı ülkeler sınırlarını belirli bir süre yabancılara kapatırken ülkemizin de içinde olduğu İngiltere gibi bazı Avrupa ülkeleri sınırlarını Güney Afrika’ya kapatma kararı aldı.
DSÖ verilerine göre Omicron (Nu) varyantı ile ilgili veriler şu şekilde özetlenebilir:
Nu varyantı ile ilgili ilk bulgular; mevcut aşıların ya da geçirilmiş enfeksiyonların sağladığı bağışıklığın en azından ağır hastalık ve ölüme karşı koruyuculuğu sürdüreceğini düşündürmektedir.
Bulaşabilirlik: Omicron’un Delta dahil diğer varyantlara kıyasla daha bulaşıcı olup olmadığı (örneğin, kişiden kişiye daha kolay yayılıp yayılmadığı) net değil. Güney Afrika’nın bu varyanttan etkilenen bölgelerinde testi pozitif çıkan insan sayısı arttı, ancak bunun Omicron’dan mı yoksa diğer faktörlerden mi kaynaklandığını anlamak için epidemiyolojik çalışmalar sürüyor.
Hastalığın şiddeti: Omicron ile enfeksiyonun, Delta dahil diğer varyantlarla enfeksiyonlara kıyasla daha şiddetli hastalığa neden olup olmadığı araştırılıyor. Ön veriler, Güney Afrika’da hastaneye yatış oranlarının arttığını gösteriyor ancak bu durum Omicron ile spesifik bir enfeksiyonun bir sonucu olmaktan ziyade, genel olarak enfekte olan insan sayısının artmasından kaynaklanıyor olabilir. Şu anda Omicron ile ilişkili semptomların diğer varyantlardan farklı olduğunu gösteren hiçbir bilgi yok. Dünya çapında hakim olan Delta varyantı da dahil olmak üzere COVID-19’un tüm varyantları özellikle aşısız bireylerde ciddi hastalık veya ölüme neden olabilir.
Belirtileri: Omicron belirtileri arasında kuru öksürük, yüksek ateş, gece terleme ve çok fazla vücutta ağrı yaşanıyor. Aşırı halsizlik gibi olağandışı belirtiler de görülüyor. Vakaların genelinde tat ve koku kaybı sık yaşanmıyor. DSÖ, Omicron varyantı nedeniyle henüz bir ölümün gerçekleşmediğini duyurdu.
Aşıların etkinliği: DSÖ, bu varyantın aşılar dahil mevcut karşı önlemler üzerindeki potansiyel etkisini araştırmaya devam ediyor. Aşılar, dolaşımdaki baskın varyant Delta’ya karşı da dahil olmak üzere, ciddi hastalık ve ölümlerin azaltılmasında kritik rol oynuyor. Mevcut aşılar ciddi hastalık ve ölüme karşı etkili olmaya devam ediyor.
Mevcut testlerin etkinliği: Yaygın olarak kullanılan PCR testleri, diğer varyantlarda da gördüğümüz gibi, Omicron enfeksiyonu da dahil olmak üzere enfeksiyonu tespit edebiliyor. Hızlı antijen tespit testleri de dahil olmak üzere diğer test türleri üzerinde herhangi bir etkisinin olup olmadığını belirlemek için ise çalışmalar devam ediyor.
Öneriler
İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Servet Öztürk, Omicron varyantı ile ilgili önerilerini şöyle sıraladı:
“COVID-19 virüsünün yayılmasını azaltmak için insanların atabilecekleri en etkili adım fiziksel mesafeyi korumaktır; iyi oturan bir maske takın, havalandırma için pencereleri açın, yetersiz havalandırılmış veya kalabalık alanlardan kaçının, ellerinizi temiz tutun ve aşı olun!
Bulunduğumuz durum şunu göstermektedir ki aşılanma ve yukarıda belirtilen üniversal önlemler sadece Covid-19’a değil mevcut ve potansiyel varyantların ve diğer virüslerin bulaşmasında en etkili yöntemlerdir. Günümüzde hastaneye yatan, yoğun bakımda izlenen ve kaybedilen hastaların baskın çoğunluğunu aşısız veya aşı şemalarını tamamlamış vakalar oluşturmaktadır. Toplumun baskın çoğunluğunun aşılanmaması veya aşıların etkin olmadığı bir varyantın meydana çıkması durumunda uzun bir süre pandeminin etkisinin devam edeceği tahmin edilmektedir.”
Angola, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Bahreyn, Belçika, Brezilya, Bulgaristan, Kanada, Şili, Kolombiya, Hırvatistan, Küba, Çekya, Danimarka, Ekvador, Mısır, Estonya, Fiji, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Guatemala, Hong Kong, Macaristan, Hindistan, Endonezya, İrlanda, İsrail, İtalya, Japonya, Ürdün, Kuveyt, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malezya, Maldivler, Malta, Fas, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Umman, Pakistan, Paraguay, Filipinler, Polonya, Portekiz, Katar, Kıbrıs Rum Kesimi, Romanya, Rusya, Ruanda, Suudi Arabistan, Singapur, Slovakya, Slovenya, Güney Kore, İspanya, Sri Lanka, İsveç, İsviçre, Tayvan, Tayland, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri, ABD, Birleşik Krallık.