Sosyal medyanın etkisiyle artan talep ve iki yıllık pandemi kesintisi sonrası Turistik Doğu Ekspresi ve Doğu Ekspresi tren seferlerinde büyük sıkıntılar yaşanıyor. Acenta ve yolcular mağdur durumda… Gerekli önlemlerin alınmaması halinde sömestr döneminde önemli sıkıntıların yaşanması kuvvetle muhtemel…
Son yıllarda sosyal medyada yapılan paylaşımlarla büyük popülarite kazanan ve yoğun talep gören “Doğu Ekspresi” tur ve seferlerinde hem acentalar hem de yolcular büyük sıkıntılar yaşamaya başladı.
Hızla artan talep ve pandemi sürecinde artan seyahat isteği sonrasında Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) potansiyel yolcu talebine yönelik yeterli arzı sunamıyor. Yıllar boyunca bu turları düzenleyen seyahat acentaları büyük sıkıntı yaşıyor. Yolcular ve seyahat severler ise vagonlarda yer kapma savaşı veriyor.
Sömestr öncesi “Turistik Doğu Ekspresi” ve “Doğu Ekspresi” için tehlike çanları çalıyor.
Bu konuyu, yaşanan son gelişmeleri, acentaların yaşadığı sorunları, nedenlerini ve sömestr dönemindeki seferleri bekleyen tehlikeleri kültür turizminin önde gelen isimlerinden Çeri Turizm Genel Müdürü Erdal Çeri ile konuştuk.
ERDAL ÇERİ’DEN DEĞERLENDİRME VE AÇIKLAMALAR
Pandemi öncesinde sosyal medya fenomenlerinin paylaşımları, milletvekillerinin kendi illerinde turizmi canlandırmak için düzenlediği tanıtım etkinlikleri sonrasında Doğu Ekspresi ve Turistik Doğu Ekspresi’nin yoğun talep gördüğüne dikkat çeken Erdal Çeri; “2017 yılı öncesinde Doğu Ekspresi, 4 yataklı vagon, 4 pulman vagon ( bu vagon sayılarında ara ara değişiklik yapılabiliyor) ve 2 kuşetli vagondan oluşuyordu. Bu turu düzenleyen acenta sayısı bir elin parmaklarını geçmezdi. O dönemde acentalar olarak hiçbir sıkıntı yaşamadan, istediğimiz yeri satın alıyorduk. Fenomenlerin tanıtımları, sosyal medya paylaşımlarıyla 2018 ve 2019 yılında talepte rekor artış yaşandı ve sorunlar yaşanmaya başladı” açıklamasında bulundu.
“YATAKLI VAGONLAR KARABORSAYA DÜŞTÜ”
Artan talep sonrasında yataklı vagonların karaborsaya düştüğünü öne süren Erdal Çeri; “Talep artışı sonrasında Kültür ve Turizm Bakanlığı öncülüğünde Ulaştırma Bakanlığı’nın, bölgelerin kalkınması ve turizm açısından gelişmesi için normal Doğu Ekspresi’nin dışında ‘Turistik Doğu Ekspresi’ adı altında yeni bir tren seferi oluşturduklarını ve ‘Turistik Doğu Ekspresi’nin sadece yataklı vagonlardan oluştuğunu” belirtti.
“DOĞU EKSPRESİ” İLE “TURİSTİK DOĞU EKSPRESİ” ARASINDAKİ FARKLAR
Konunun, karşı karşıya kalınan sorun ve sıkıntıların daha iyi anlaşılabilmesi için “Doğu Ekspresi” ile “Turistik Doğu Ekspresi” arasındaki farkların iyi bilinmesi gerektiğine dikkat çeken Erdal Çeri; iki tren seferi arasındaki farkları ortaya koymak için şu açıklamalarda bulundu:
“Doğu Ekspresi; bölge halkının ulaşımına yönelik her gün seferi bulunan, kışın da tatil yapacaklar için seyahat imkanı sunan normal ana tren hattıdır. Bu trende pulman ve kuşetli kompartımanlar var. Bu tren seferi için biletleri, TCDD ve TCDD’nin alt acenteleri satabiliyor. Bu tren seferi için satış yapabileceğiniz en ileri tarih, bir ay ile sınırlıdır. Bir ay sonrası için biletler satışa açılmaz. Dolayısıyla acentelerin bu bileti satabilmesi oldukça güç çünkü acenteler 3 ay hatta 6 ay sonrasına tur satıyor. Tren, hiçbir yerde durmuyor; sadece 5 – 15 dakikalık molalar veriyor. Akşam Ankara’dan kalkıyor ve ertesi günün akşamı 20:00’de Kars’a varıyor.
Turistik Doğu Ekspresi ise Çarşamba ve Cuma günleri olmak üzere haftada iki sefer Ankara’dan Kars’a, Cuma ve Pazar günleri de Kars’tan Ankara’ya iki sefer olmak üzere haftada toplam dört sefer düzenliyor. Bu seferler için trenin 6 vagonu acentelere daha önceden talep toplama yöntemiyle satılıyor. İki vagonu da TCDD’nin sisteminde 1 ay önce halk için satışa açılıyor. Herkes bilet satın alabiliyor. Her vagonun içerisinde 10 tane kompartıman var. Her kompartıman 2’şer kişilik. Bir vagonun toplam kapasitesi 20 kişi. Yani bir trende acentelere toplamda 120 kişilik yer verilebiliyor.”
“Bu iki tren seferi arasındaki farkı yolcuların sadece yüzde 1’inin bildiğini” söyleyen Erdal Çeri; “Ne yazık ki acentelerin de önemli bir kısmı bunu bilmediği için her iki tren seferini de ‘Doğu Ekspresi’ olarak satıyor” dedi.
TALEP ACENTALARIN İŞTAHINI KABARTTI: “KURAYLA VAGON” DÖNEMİ
Pandemi sonrasında artan seyahat isteği nedeniyle son dakika alınan bir kararla; 15 Aralık 2021 tarihi itibariyle haftada iki olmak üzere seferlerine başlayan “Turistik Doğu Ekspresi”ne yönelik acentalar tarafında da talep patlaması yaşadığını açıklayan Erdal Çeri; şu açıklamalarda bulundu:
“Bu yıl şöyle bir sıkıntı var. Bu turu sürekli düzenleyen seyahat acentalarının dışında diğer acentalar da yoğun talep gören sömestr dönemi için TCDD’ye 25-50-100 sayılarda talep geçti. Hatta konudan o kadar uzaklar ki haftanın 2 günü kalkan Turistik Doğu Ekspresi’ne haftanın 7 günü talep geçtiler. Sömestr dönemi için toplamda 100 tane vagon var diyelim; 1500 vagonluk talep ortaya çıktı. Bunun sonrasında sömestr için TCDD, TÜRSAB’tan bir yetkili istedi ve sömestr dönemi için kura çekildi. Kurada kime çıktıysa vagon ona verildi. Bana göre burada hakkaniyet yok. Tabi ki her acentanın bu vagonları alıp-satma ve ticaret yapma hakkı var. Ama sadece kültür turu yapan ve özelikle bu işten ekmek yiyen meslektaşımızın, her tarihe tur verirken, en çok talep gelen tarihte misafirine “Yerimiz yok; buyurun başka yere gidin” demesi de bana çok etik gelmiyor.”
“TURİSTİK DOĞU EKSPRESİ” TURLARI İÇİN YENİ SATIŞ YÖNTEMLERİ
Son dört yıldır Doğu Ekspresi Turları’na yönelik artan talep sonrasında farklı satış yöntemlerinin ortaya çıktığını belirten Erdal Çeri; şunları söyledi:
“Artan talep sonrasında yataklı vagon bulamayan, TCDD ile bağlantı kuracak yapıya sahip olamayan ama bu işe güvenen acentalar, misafirlerini Uçakla Erzurum, Kars, Iğdır, Van gibi şehirlere getirip, Erzurum-Kars veya Kars-Erzurum arasını Doğu Ekspresi ile yapma yoluna gittiler. Kars’ta iki günlük konaklamanın ardından misafirlerini uçakla geri göndermeye başladılar. Bu yöntemi biz de kullandık ama son dönemde kapsamı oldukça genişledi. Buraya kadar her şey güzel. Müşteri tercih ettikten sonra burada sıkıntı yok.”
“BENİM YERİM, SENİN YERİN” KAVGALARI ÇIKIYOR
Erdal Çeri sıkıntının bu aşamadan sonra patlak verdiğini ve muhtemelen sömestr döneminde de bu noktada büyük sıkıntıların yaşanacağına dikkat çekti.
Çeri, yaşanmaya başlanan ve sömestr döneminde yaşanacak sorunlara yönelik ise şu açıklamalarda bulundu:
“Farklı şehirlerden otobüslü düzenlenen turlar arasında Kars-Erzurum veya Erzurum-Kars normal Doğu Ekspresi seferleri için de oldukça yüksek bir talep oluştu. Yataklı vagonların yanı sıra pulman vagonlara yönelik de talep patlaması yaşandı. Şu sıralar pulman vagonlarda yer kavgaları çıkmaya başladı. Farklı şehirlerden otobüslü düzenlenen turlar arasında Kars-Erzurum veya Erzurum-Kars arasında Doğu Ekspresi’ni kullanınca özellikle pazar günleri turlarda kavgalar çıkmaya başladı. Artık “Benim yerim, senin yerin” kavgaları çıkıyor. Bunun nedeni de eskiden “beyaz bilet” olarak adlandırılan koltuk numarasının yazmadığı biletlerden o kadar çok satılıyor ki; restoran koltukları dahi dolu… Numaralı bilet sahibi kişilerin yerine oturuluyor ve tartışma çıkıyor. Ben sömestrde daha sert tartışmaların yaşanmasından korkuyorum. Çünkü çok tur satıldı.”
“BÖLGEYE FAYDA SAĞLAMIYOR AKSİNE ZARAR VERİYOR”
TCDD’nin artan yolcu talebini sağlıklı bir şekilde karşılayamaması ve çoğu acentanın düzenlediği sadece “tren yolculuğu odaklı” turlar nedeniyle bölgeye ve bölge turizmine katkı sağlaması beklenen bir projenin bölgeye zarar vermeye başladığına dikkat çeken Erdal Çeri; “kalkınma parolasıyla atılan bu adım bölgeye zarar vermeye başladı” dedi.
Çeri, bunun nedenine ilişkin şu açıklamalarda bulundu:
“Turistik Doğu Ekspresi Projesi hayata geçirilirken trenin gidişte üç, dönüşte iki farklı yere uğraması kararlaştırıldı. Bölgenin kalkındırılması planlandı. Ankara – Kars yönünde İliç ve Erzurum’a uğruyor. Kars – Ankara istikametinde ise Erzincan, Divriği ve Sivas’a uğruyor. Acenteci arkadaşlarımız diyor ki; biz İliç’te duruyoruz. Koşa koşa Kemaliye’ye gidiyoruz, Kemaliye’de kahvaltı yapıyoruz. Hemen orayı gezip devam ediyoruz. Biz 15 yıldır Kemaliye’ye “üç günlük” tur yapıyoruz. Şimdi diyorlar ki biz Kemaliye’yi yarım saat kahvaltı yaparken görüyoruz. Bitti… Şu anda insanlar Kemaliye’yi, Sivas’ı gördüğünü zannediyor, Divriği’yi gördüğünü zannediyor. Bölge için en büyük kötülüktür bu…”
“TÜRSAB KONUYA GEREKLİ İLGİYİ GÖSTERMEDİ”
Üç sene önce TÜRSAB heyeti olarak TCDD ile görüşmeye gittiklerini açıklayan Erdal Çeri, “Bürokrasi penceresinden konuya bakan TCDD’ye, acentaların konuya nasıl baktıklarını anlatmak, iki kurum arasında bir diyalog ortamı oluşturmak, sonraki aşamada gelecek talepleri doğru şekilde yönlendirmek için çalışma grubunun temellerini atmak için bir ziyaret düzenlediklerini” belirtti.
Bu ziyaret kapsamında; TCDD’den Doğu Ekspresi bilet satış ekranını acentalara 6 ay önceden açılıp, acentalara taleplerini geçme imkanının sağlanmasını talep ettiklerini ifade eden Erdal Çeri; “TCDD bunu yapmadı. Bu karar sonrasında TÜRSAB da bu konuya gereken hassasiyeti, önemi göstermedi. Bu konuda herkes elinden gelen tüm çabayı harcıyor. Ama belli ki diyalog ortamında bir sıkıntı var. Bir an evvel bu diyaloglar düzelmezse; Dünya’da en iyi rotalardan biri olabilecek Doğu Ekspresi bir süre sonra sorunlu bir tura dönüşecek” dedi.
