Uçabilmek yüzyıllardır insanoğlunun en büyük sevdası. Gökyüzünde olmak, özgürce yol almak ve dünyaya yukardan bakmak bu sevdanın her daim katalizörleri… Drone nedir.
İlk çağlardan beri kuşları izleyerek bu işin nasıl yapılacağı hep araştırılmış. Basit ama geçerli metotlarla da günümüze kadar gelinmiş. Uçurtma, balon, zeplin, uçak, helikopter, roket derken artık sınırları zorlayacak buluşları duymamız an meselesi. Aslında duymuyoruz demek galiba bilime haksızlık olacak. Nedeni ise günümüzün harika cihazları olan insansız hava araçları yani, “drone”lar…
Gelin hayata karşı bakış açımızı gerçek anlamda değiştiren drone’ları birkaç soruyla yakından tanıyalım.
DRONE’A DAİR BİLİNMESİ GEREKEN HER ŞEY
Yazıdaki Başlıklar
Drone nedir?
Drone, insansız bir hava aracıdır. Sensörleri ve GPS’i olan, uzaktan kontrol edilebilen, otonom olarak uçabilen bir robottur.
Drone ne zaman icat edilmiştir?
Drone’u insansız uçan hava aracı olarak ele alacak olursak ilk icat tarihi 1800’lere kadar gitmekte. 1800’lü yıllardan 1980’li yıllara dek üretilen bu araçlar tamamen askeri maksatla üretilmiş olup, 1980 sonrası üzerine kamera takılarak sinema sektöründe kullanılmasıyla sivil görevlerde de yer almaya başlamış. Günümüz modern drone’ların kullanımına ise ilk olarak 2006 yılında başlanmış olup halen gelişerek devam etmekte.
Ülkemizde drone ile ilgili yetkili birim neresidir?
Ülkemizde drone ile ilgili yetkili otorite Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’dür. Drone kullanmak için ilgili kurallara, formlara, izinlere kadar her türlü bilgiye SHGM’den ulaşabilirsiniz.
Drone kullanmak için ehliyet, lisans, belge vb. gerekli mi?
Evet. Almanız gereken İnsansız Hava Aracı (İHA) Pilotluk belgesine ihtiyacınız var. Kullanacağınız drone’un ağırlığına ve kullanım maksadınıza göre 6 adet lisanstan birini almalısınız.
- İHA-0 Sportif/Amatör; Cihazınız 500 gr ile 4 kg arasında ve sportif/amatör olarak SHGM’nün belirlediği uçuşa müsait (yerleşim yerlerinden uzak, uçuşa uygun) alanlarda kullanım yapacaksanız,
- İHA-0 Ticari; Cihazınız 500 gr ile 4 kg arasında ve ticari olarak SHGM’nin belirlediği uçuşa müsait alanlarda kullanım yapacaksanız,
- İHA-1 Sportif/Amatör; Cihazınız 4 kg ile 25 kg arasında ve sportif/amatör olarak SHGM’nün belirlediği uçuşa müsait (yerleşim yerlerinden uzak, uçuşa uygun) alanlarda kullanım yapacaksanız,
- İHA-1 Ticari; Cihazınız 4 kg ile 25 kg arasında ve ticari olarak SHGM’nün belirlediği uçuşa müsait alanlarda kullanım yapacaksanız,
- İHA-2; Cihazınız 25 kg ve 150 kg arasında drone’ları kullanacaksanız,
- İHA-3; Cihazınız 150 kg ve üzeri drone’ları kullanacaksanız,
Eğer cihazınız 500 gr altında ise herhangi bir lisansa ihtiyacınız bulunmamaktadır.
Ne maksatla ve cihazınız hangi ağırlıkta olursa olsun İHA lisansınızı almayı ihmal etmeyin.
Drone lisansı, ehliyeti, belgesi nereden alınır?
Eğer almak istediğiniz İHA-0 Sportif/Amatör lisansı ise bunu SHGM’nün internet sitesine girip kendiniz kolayca alabilirsiniz. SHGM internet sitesine kaydınızı yaptıktan sonra online olarak 20 soruluk sınava tabi tutulursunuz. Başarılı olduğunuz taktirde lisansınız oluşturulmak üzere SHGM’ne gönderilir. Bunun için herhangi bir KURS veya ÖDEME yapmanıza gerek yoktur.
Ancak diğer lisansları almak istediğinizde, SHGM’nün yetkilendirmiş olduğu eğitim kuruluşundan bu konuda eğitim almış ve bu eğitimi başarı ile tamamlamış olmanız gerekmektedir.
Bu eğitimlerin süresi şu şekildedir;
İHA-0 Ticari için 12 saat
İHA-1 için 36 saat
İHA-2 için 90 saat
İHA-3 için 150 saat
Belirtilen saatlerdeki eğitimleri tamamladıktan sonra, aldığınız sertifikayı SHGM internet sitesine girerek kayıt aşamasında yüklemeniz gerekmektedir. Ardından lisansınız oluşturulmak üzere SHGM’ne gönderilir ve lisansınız bir süre sonra oluşturularak adınıza tanımlanır. Artık drone uçurabilirsiniz. 😊
Herkes drone alabilir mi? Almak için izne gerek var mı?
Evet isteyen herkes drone alabilir. Yurt içinde drone satılan bir mağazaya gidip rahatça alım yapabilirsiniz. Bunun için herhangi bir izne gerek yok. Ancak yurt dışından almak istediğinizde işin içerisine farklı konular giriyor. İlk olarak aldığınız drone’un ağırlığı. Eğer almak istediğiniz drone 500 gr altında ise herhangi bir belge hazırlamadan gümrük vergisi ödeyerek drone sahibi olabilirsiniz. Fakat almak istediğiniz drone 500 gr üstü bir ağırlığa sahipse “İHA İthal Teknik Uygunluk Başvuru Formu” nu doldurup SHGM’ne başvurmanız gerekmekte. (Detaylar için https://iha.shgm.gov.tr/public/duyurular.html?ID=723316)
Drone kaydettirmek ne demek? Drone’u mutlaka kaydettirmem gerekir mi?
Türk hava sahasında kullanmak için sahibi olduğunuz drone mutlak suretle kayıt altına alınmalıdır. İster yurt içinden isterseniz de yurt dışından alınma olsun, drone’nuzu kaydettirmelisiniz. Kayıt SHGM internet sitesine girerek kolayca yapılabilir. Kayıt altına alınmadan uçuracağınız drone için 2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunun 144’üncü maddesi gereği para cezası uygulanır.
Herkes drone kullanabilir mi?
İsteyen herkes drone kullanabilir. Fakat drone sınıflarına göre İHA-0 dışında olanları kullanabilmek için istenen sertifika yanında B sınıfı sürücü belgesi sahipliği de gerekmektedir.
Drone kullanımı için yaş sınırı var mı?
Evet var. İHA-0 sınıfı pilotlar en az 12 yaşında (13 yaşından gün almış) ve İHA-1 sınıfı pilotlar ise en az 15 yaşında (16 yaşından gün almış) olmalıdır.
Drone kullanmak için izin alınıyor mu?
Açıkçası her uçurmanızda izin alınmalı. Ama bunun uygulanabilirliği tartışılır. Sahip olunan drone ve lisansa göre uçuş yapabileceğiniz alanlar belirli. Yani sportif/amatör lisansınız var ve cihazınız da İHA-0 veya İHA-1 ise SHGM veri tabanında bulunan interaktif haritadaki (https://iha.shgm.gov.tr/myinformation/FlightAreaMap/X205b3d89f2-b337-4c7c-a28c-efa105a9d515) yeşil alanlarda drone’nuzu kullanabilirsiniz. Aynı haritadaki kırmızı alanlarda ise uçurmanız yasak. Ama cihaz ve lisansınız uygunsa o kırmızı alanlarda da uçuş yapabilirsiniz. Ama her iki bölge içinde uçuş için SHGM internet sitesine girip, uçuş müsaadesi talep etmelisiniz.
Her yerde drone uçurabilir miyim?
Her yerde drone uçuramazsınız. Özellikle askeri tesis, havaalanları, yerleşim alanları, tarihi alanlar, akaryakıt depoları, cezaevleri, yasak ve tahditli sahalar başta olmak üzere kritik tesis, yapı ve varlıklar çevresinde uçuş yapmak yasaklanmıştır.
Eğer bu yasaklara uymayıp, izinsiz bu bölgelerde uçuş yapar ve yakalanırsanız, SHGM tarafından 2920 Sayılı Kanun’un 5. Kısmında yer alan ceza hükümleri sizi bekliyor.
Drone uçurmak kolay mı?
3 eksende hareket edebilen bir aracı kullanmak çok kolay olmasa gerek. 😊 Bu dediğime bakmayın siz. Drone kullanmak zor değil. Eminim bisiklet sürebilen bir insan biraz antrenman ile drone kullanabilir hale gelecektir. En basit bir cihazı aldığımızda bile kullanım talimatını okumamız gerektiğini hepimiz bilir ve uygularız (!). Drone’u da alınca ilk olarak kullanım talimatını okumalıyız. Uygun bir ortamda da imkân ve kabiliyetlerini keşfedip, kendi antrenmanlarımızı yaparak drone için hazır hale gelebilirsiniz. Eğer bu işlemleri bir profesyonelden öğrenmek isterseniz de drone eğitimi alabileceğiniz kurslar bulabilirsiniz.
Drone pahalı mı?
Maalesef drone’lar pahalı cihazlar. Ürünler sahip oldukları teknoloji ve taşıdıkları değerli malzemelerden ötürü pahalı cihaz kategorisindeler. Küresel konumlama sistemlerinden, çarpışma önleyici sistemlere, üzerlerinde bulunan yüksek çözünürlüklü kameralardan, bataryalara çok çeşitli değerli malzemelerden ötürü ucuza bulmak oldukça güç.
Ayrıca drone’lar genelde ithal olarak ülkemize geldiklerinden fiyatları bu doğrultuda da yüksek olmaktadır.
Yurt dışından drone getirebilir miyim?
Drone’ların pahalı cihazlar olduğunu konuşmuştuk. Ülkemizde bu pahalı cihazlara eklenen vergiler sonucu ulaşım oranı maalesef azalmakta. Ülke içinden nasıl drone alımı yapabiliyorsanız ülke dışından da beraberinizde getirebilir veya yurt dışı alışveriş sitelerinden drone satın alabilirsiniz.
Yurt dışından aldığınız drone ile ülkeye giriş öncesi yapmanız gereken bazı işlemler mevcut. Bunların başında da ithal uygunluk belgesi geliyor. ‘Nedir bu belge ve nereden alınır’ derseniz detaylı bilgisini SHGM internet sitesinde bulmanız mümkün.
Eğer ithal uygunluk belgesi almayıp şansınızı denemek isterseniz de yurt dışından alınan drone’nunuzla ülkeye giriş yaparken, gümrük geçişlerinde cihazınızın tespit edilmesi ile gümrük vergisi ödemesi yapmanız beklenmekte. Eğer gümrük geçişinde cihazınız tespit edilmedi ise o şekilde ülkeye giriş de yapabilirsiniz. Ancak sonraki yurt dışı gezilerinizin dönüşlerinde bu durum her defasında sorgulanacaktır haberiniz olsun.
Yurt dışı bir alışveriş sitesinden alacağınız drone ise yine ilk olarak gümrüğe giriş yapmakta ve vergisini ödemeniz taktirinde size ulaşımı olmaktadır. Yurt dışı alımların tamamında pasaporta kaydettireceğinizi de unutmayın.
Drone’u uçakta taşıyabilir miyiz?
Uçakta drone taşıyabilirsiniz. Hatta kabin içi bagajınıza da koyabilir, uçak içinde de drone’nuzu taşıyabilirsiniz.
Yurt dışında drone kullanmayla ilgili daha detaylı bilgi için “Drone ile seyahat: Yurt dışında drone kullanma rehberi” yazıma göz atabilir, “Ya Melih, biz her şeyi tamamladık da nereye gideceğiz” derseniz eğer onun için de “Drone çekimi yapılabilecek en güzel 10 ülke” yazımı okuyabilirsiniz. (:
Drone’umu kaybettim ne olacak?
Ne kadar acı olduğunu ilk drone’umu Norveç Denizi’ne düşürmüş birisi olarak yazıyorum. ☹ Drone’lar yer çekimine karşı gelmeye çalışan cihazlardır. Kumandaları ve yüklü yazılımları doğrultusunda konum bilgisi eşleşmesi ile hareket ederler. Operatörün hatalı kullanımı veya sistemsel bir arıza neticesinde de maalesef size geri dönemeyebilirler.
Eğer drone’nuz bir şekilde düştü veya geri dönmedi ise neler yapıyoruz?: İlk etapta gelişmiş cihazlar olan drone’ların son konumlarını gösteren haritalardan yerini tespit edip oraya ulaşarak cihazı alıyoruz. Eğer bu şekilde bir bilgi sağlayıcısı yoksa da tahmini bir arama paterni ile bu işi çözebilirsiniz.
Sistemsel bir arıza sonucu bu durum gerçekleştiyse vakit kaybetmeden üretici ile temasa geçip arızayı çözümlemelerini talep ediyoruz. Bunu yapmayı asla ihmal etmeyin çünkü lehinize sonuçlanma ihtimali oldukça yüksek.
Eğer drone’nuzu kaybettikten sonra bulamadınız veya geri dönüşü olmayan bir yere düştü (deniz gibi) bu durumda da SHGM üzerinden cihazınızın kaydını derhal siliyorsunuz. Başkası tarafından yasa dışı olası kullanım ile size doğuracağı sorumluluğu üzerinizden atmanız için bu durum şart. Ama hemen silmek de bazen dezavantaj doğuruyor. Çünkü üzerindeki kare kod ile cihazın sahibi bulunabildiğinden drone’nuzu bulan kişi bu şekilde size de ulaşabilir. Bu durum size kalmış.