Genellikle barındırdığı coğrafi güzellikler ve turizm olanaklarının çeşitliliğiyle akıllara gelen Antalya’ya bu yaz giderken bir başka nedenle gitmenizi sağlamak için ben, bu yazımda Antalya’nın yiyecek & içecek kültüründen bahsedeceğim. Antalya’nın meşhur yemekleri
Yaz ayları arifesinde; havalar güzelleşip günler ıhlamur, geceler Akdeniz koktukça insanın aklında yaz için tatil planları dönmeye başlıyor. Bu planlar yapılırken; yalnızca Türkiye’de değil tüm dünyada insanların aklına dünyanın en önemli turizm noktalarından biri olan Antalya ise kesinkes düşüyor..
Dediğim gibi; Antalya akıllara genelde büyüleyici koyları, berrak kıyıları, temiz sahilleri, huzur veren güneşli günleri, kekik ve turunçgil kokulu akşam rüzgarlarıyla gelir. Bu sebeple, tüm dünyada ‘Akdeniz mutfağı’ olarak kabul görmüş ve son dönemlerde ‘sağlıklı beslenmenin formülü’ olarak gösterilen Antalya mutfağını genellikle atlarız. Bu yazımda önce biraz Antalya mutfağından bahsedecek, sonrasında Antalya’ya özgü lezzetlere değineceğim.
Tourism Diary MAG’in 5. Sayısı Antalya Gezi Rehberini okumak için tıklayın: Dergiler
Mutfaklar zengin kültürlerin, bereketli coğrafyaların ve kozmopolit toplumların yansımalarıdır. Türkiye mozaiğine dikkatle baktığınızda, bazı bölgelerde çok bariz olmak üzere pek çok farklı ve zengin yiyecek & içecek kültürlerini görmeniz işten bile değil. Bu bölgeler içerisinden bariz şekilde seçilen ve herkesçe bilinenlerinse bu konumda olmalarını sağlayan sebepler var. Tarihi ve kültürel zenginlikleri dengeyle ve saygıyla işleyip gelecek nesillere aktaran bölgeler her şeyde olduğu gibi gastronomi kültüründe de kendi kimliklerini tüm dünyanın beğenisine sunabiliyorlar.
Antalya hem tarihi, hem coğrafi özellikleri, hem de zengin kültürü ile her zaman bu lokasyonlardan biri olmayı başarsa da, dünyanın gözde turizm noktalarından biri olması sebebiyle toplum nezdinde genellikle coğrafi güzellikleriyle anılıyor. Fakat Akdeniz mutfağının yapı taşı olan Antalya mutfağını es geçemeyiz.
Bereketli toprakları sayesinde Antalya; taze otların, meyvelerin ve sebzelerin bolca yetiştiği bir kent. Yörük yemek alışkanlıkları ve Akdeniz yemek kültürünün uyumlu birleşimi, bu coğrafi bereketlilikle buluştuğunda ortaya apayrı bir mutfak kültürünün çıkması kaçınılmaz oluyor.
Turkcell Dergilik: Tourism Diary Mag 5. Sayı
Antalya mutfağı sebze ve deniz ürünleri ağırlıklı olsa da, kozmopolit yapısı dolayısıyla esinlendiği Arap kültürü ve Yörük alışkanlıklarıyla oldukça çeşitli bir yapıya bürünmüş. Yağlı turp, sütlü ot, ısırgan, gelincik otu, kördem gibi tazecik otları; hepimizin sofralarında yer bulan türlü türlü sebzeleri; canlı ve çeşitli deniz ürünleri ile hafif, sağlıklı ve lezzetli bir mutfağa sahip olan Antalya; Sebze yemekleri, mezeler, organik reçeller, çorbalar ve yine sebzeli et yemekleriyle bütün bir harmana sahip.
Toroslardan gelen kekik, Araplardan gelen susam ve sarımsak, mübadele sonrası Girit göçmenleriyle birlikte gelen farklı meze ve deniz ürünleri ile Antalya mutfağı ‘Akdeniz tipi beslenme tarzı’ olarak anılması, Antalya mutfağının görmezden gelinemeyecek kadar gelişkin ve yerleşik olduğunu bize gösteriyor. Hepimizin sofralarında yer bulan bildiğimiz haliyle yoğurtun bu mutfaktan çıkmış olması bile durumu özetliyor.
Antalya mutfağının özelliklerinden kısaca bahsettikten sonra, şimdi tatilde Antalya rotaları oluştururken size yardımcı olması adına biraz Antalya yemeklerinden bahsetmek iyi olacak.
Antalya’da ne yenir? En meşhur Antalya yemekleri nelerdir? Antalya’da ne, nerede yenir? İşte cevabı:
1) ANTALYA PİYAZI
Köfte lokantalarının vazgeçilmez mezesi piyaz, Antalya’da bambaşka bir tarif ve lezzetle karşımıza çıkıyor. Konyaaltı’nda yetişen enfes Çandır Fasulyesi kullanılarak yapılan, tahin ve sarımsak bazlı bir sosla lezzetlendirilen, taze yöresel otlar ve sebzelerde süslenen bu piyaz Antalya dışında pek bilinmese de yiyeni büyüleyen bir lezzete sahip olmasıyla kesinlikle şehre gittiğinizde denemeniz gereken bir lezzet.
Antalya’da pek çok esnaf lokantasında Antalya piyazı bulabilirsiniz. Ayrıca hızlı hazırlanabilir oluşu ve kolay reçetesiyle kendiniz de rahatlıkla hazırlayabilirsiniz. Fakat illa dışarıda yiyeceğim diyorsanız, yanında enfes bir köfteyle deneyimlemek için Piyazcı Ahmet’i deneyebilirsiniz.
2) İLİBADA SARMASI
İlibada Sarması, tamamıyla Antalya yöresine özgü bir yemek olmasıyla benim her zaman ayrı değerlendirdiğim bir lezzet olmuştur. Yer yer Afyon mutfağında da görülse ve Labada bitkisi Afyon’da yetişiyor olsa da tarif aslen Antalya mutfağı kökenlidir.
Düğü (kırık pirinç) ve çekilmiş göce (kırılmış buğday) temelli, kuru soğan ve baharatlarla tatlandırılmış bir iç pilavın haşlanmış labada yapraklarına ‘muska’ şeklinde sarılmasıyla hazırlanan bu farklı sarma çeşidini Antalya’ya gittiğinizde kesinlikle denemelisiniz. Alanya’da bulunan Esma Hanımın Yeri’nde deneyebilirsiniz.
3) CİVE
Sebze yemeği mi, yoksa sebzeli pilav mı? Yiyince siz karar verin, fakat Antalya halkının severek tükettiği Cive’yi mutlaka bir esnaf lokantasına girip yiyin. Yeşilbiber, patlıcan, domates gibi sebzelerin pirinç ya da bulgurla birlikte pişirilmesiyle yapılan Cive, aslında Anadolu’nun pek çok yöresinde başka şekillerle karşımıza çıkıyor. Fakat Antalya’da servis etmeden önce eklenen taze otlar ve sarımsak ile bambaşka ve ferah bir lezzet halini alıyor. Pek çok yöresel lokantada bulunsa da, Parlak Restaurant Cive yemek için uygun bir adres olacaktır. Antalya’nın meşhur yemekleri Antalya’nın meşhur yemekleri
4) GÖKÇESU PİLAVİ
Pilav dediysek, hemen aklınıza normal pilav gelmesin. Bu kadar renkli ve çeşitli bir coğrafya için size sıradan bir pirinç pilavı önerecek değilim. Zaten yemeye gittiğinizde önünüze gelen pilavı görünce iştahınız bir kabaracak.
Havuç, nohut, dereotu, maydanoz, yerine göre çeşitli otlar ve sarımsak kullanılarak yapılan bu pilav hem tadı hem de doyuruculuğuyla bildiğimiz pilavın ‘yan lezzet’ rolünden tamamen uzakta başlı başına bir ana yemek olarak bile tüketilebilir. Ayrıca içerisinde bulunan nane, dereotu, fesleğen gibi otlarla yaz sıcaklarında ferahlatıcı bir etkisi olduğu bile söylenebilir. Evinizde de pek tabii yapabileceğiniz Gökçesu Pilavı’nı Antalya’ya gittiğinizde denemeden dönmeyin derim. Gökçesu Pilavı için önerebileceğim adres ise muhtemelen Kaşık Pilav Restoran olurdu. Antalya’nın meşhur yemekleri
5) LABA DOLMASI
Aman dikkat, İlibada Sarmasıyla karışmasın. Çünkü Laba Dolması biraz Yörük, biraz da Arap kültürünün esintisiyle Antalya mutfağında yer etmiş bir et yemeği. Orijinal tarifte kuzu kaburgası ile hazırlanan bu yemeğin en yalın ve iyi eşlikçisi ise güzel bir yoğurt. Antalya mutfağının diğer unsurlarına göre biraz daha ağır olan Laba Dolması, baharatlı iç pilavı, yanında servis edilen közlenmiş domatesleri ile yoğun tat ve kokuya sahip olması sebebiyle biraz Güneydoğu mutfağını çağrıştırsa da özünde bir Antalya yemeği. Laba Dolması zahmetli ve aşamalı bir yemek olması dolayısıyla günlük mutfakta çok yer etmese de özel günlerde yerel halk tarafından severek yapılan ve yenilen bir yemek. Antalya’ya gittiğinizde denemek isterseniz, Laba Dolması için de sizi Esma Hanımın Yeri’ne yönlendireceğim. Antalya’nın meşhur yemekleri
6) HALUŞKA
Herkes mantı sever. Fakat bilindiği gibi mantının da çeşitleri var. İşte o çeşitlerden biri, Haluşka. Kıymalı, soğanlı bir iç harç ile mantı hamurundan daha ince bir hamurun üçgen kapatılmasıyla elde edilen Haluşka, önce sıcak suda kısa süre haşlanıp sonra soğuk suda bekletilişiyle başka bir kıvamda oluyor.
Üzerine sarımsaklı yoğurt ve bol tereyağı ile Anadolu mutfağının esintilerini buram buram hissettirerek sizi doyuracaktır. Haluşka bazı yörelerde aynı, bazı yörelerde farklı isimlerle karşımıza çıktığı için tam olarak Antalya mutfağına has diyemesek de, yine de gittiğinizde denemenizi tavsiye ederim. Antalya’da herhangi bir lokantada rahatlıkla bulabilirsiniz.
7) ÜLÜBÜ YEMEĞİ
Ülübü yemeği aslında Börülce yemeğinin Antalya’daki adı. Tarif olarak pek farkı olmasa da içeriğinde kullanılan taze otlar ve aromalarla Antalya’ya gitmişken Antalya usulü bir Ülübü yemeği yemenizi tavsiye ederim. Ayrıca börülce kokusunu sevmeyenler için belirteyim, Antalya usulü börülce yemeği kokmaz. (:
8) YÖRÜK KEBABI
Antalya mutfağının belki de en çok bilinen yemeğinden bahsetmeden olmaz. Yörük kebabı, tüm yurtta Antalya’da olduğu gibi sevilerek tüketildiği için aslında yazıp yazmamakta kararsız kalsam da Antalya’ya gittiğinizde yerinde yemenizin iyi olacağını düşündüğüm için yazmaya karar verdim.
Havuç, bezelye, taze fasülye, domates, patates… Sebze çeşitliliğiyle ‘ben Antalyalıyım’ diye bağıran Yörük Kebabı’nın muadillerinden farkı ise içerisinde erişte giriyor olması. Sebzelerle kuzu etinin oluşturduğu besleyici ve dengeli lezzete erişteni dokusu ve aroması bambaşka bir lezzet katıyor. Her gün önünüze gelse sıkılmadan yiyebileceğiniz bir yemek olan Yörük Kebabı’na Antalya gezinizde mutlaka yer verin derim!
Antalya’nın ünlü kebapçılarında kolaylıkla bulup deneyimleyebilecek olsanız da ben adres verecek olsam Yürük Kebabı için Sıralı Kebap’ı tavsiye ederdim.
9) KABAK ÇİÇEĞİ DOLMASI
Bu listede benim en sevdiğim ve doya doya yediğim yemek tartışmasız kabak çiçeği dolması. Mutfağımızda yer alan diğer dolmalara lezzet ve doku pek benzemeyen kabak çiçeği dolması, kendine özgün karakteriyle Antalya mutfağının mutfağımıza sunduğu nadide bir yemek. Taze otlar ve zeytinyağıyla hazırlanan iç harcı sayesinde ferahlatıcı ve oldukça lezzetli olan kabak çiçeği dolmasını Antalya’da yemeden gelirseniz gözünüz arkada kalabilir. O yüzden pek çok yerde kolaylıkla bulabilecek olsanız da direksiyonu Muratpaşa’ya kırın ve Lara Balık’ta kabak çiçeği dolması deneyimleyin.
Antalya mutfağı elbette benim yazdığım birkaç yemekle ya da özet bir mutfak bilgisiyle bitmez. Kendine özgü daha sayılmayacak tarifi olan ve tüm bir bölgenin mutfağının temel taşı olmuş bir mutfaktan bahsederken de dikkatli olmak gerekir zaten. Fakat ben kendimce, bu yaz Antalya seyahati planlayanlar için hem Antalya’nın yalnızca doğa ya da kültür turizmi değil aynı zamanda gastronomi turizmi noktası olduğunu hatırlatmak; hem de oraya gitmişken benim beğenerek yediğim mutfağa özgü lezzetleri paylaşarak en azından yemek seçme faslını kolaylaştırmak istedim. Tatilcilere şimdiden huzurlu tatiller dilerim!