Otel çalışanlarının hakları neler? Tazminat hangi şartlarda alınır? Bu haklarını nasıl kullanabilirler? Turizm sektörünün önde gelen Avukatlarından Hande Elverdi Şahin ve Murat Şahin otel çalışanlarının haklarına dair değerlendirmelerde bulundu. İşte turizm çalışanlarının merak ettiği o soruların yanıtları…
Bir önceki yazımızda, Turizm ve Otelcilik Sektörü’nün öncü hukuk bürolarından Şahin & Partners’ ın Kurucu Ortakları ve aynı zamanda turizmgunlugu.com isimli web sitemizin yazarlarından olan Av. Hande Elverdi Şahin ve Av. Murat Şahin ile otellerin hukuki ihtiyaçları ve sorunları üzerine konuşmuştuk.
Önceki yazımızın özellikle otel sektöründeki okurlar tarafından çok fazla ilgi görmesi nedeniyle; sizlerle turizm ve otel sektörünün hukuki ihtiyaçları doğrultusunda ikinci bir röportaj yapmanın sektörün hukuki ihtiyaçlarının karşılanmasına katkı sağlayacağını düşündük.
Bu nedenle bu röportajımızda da; otellerde çalışan personellerin haklarını değerlendireceğiz.
Ortak bir soru olarak ikinize de yöneltmek gerekirse; Av. Hande Hanım ve Av. Murat Bey, kısaca otel çalışanlarının işten çıkışlarında hakları nelerdir, bu haklarını nasıl kullanabilirler?
*İşçilerin otellerden talep edebileceği ücretler nelerdir?
Otel çalışanlarının iş sözleşmelerini feshederken genel itibariyle en çok talep edilen alacak türlerinden bahsetmek gerekirse, işçilerin; kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai alacağı, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacağı, yıllık ücretli izin alacağı ve hafta tatili alacağını temel alacaklar olarak değerlendirebiliriz. İşçilerin bazen iş yerinde yaşanan olaylara göre ayrımcılık tazminatı, kötü niyet tazminatı gibi tazminat hakları da olabilmektedir.
İşçilerin temel alacaklarından kısaca bahsettikten sonra da tespit edilmesi gereken ilk husus sözleşmesinin işçi tarafından mı yoksa işveren yani otel tarafından mı feshedildiği hususudur.
İş sözleşmesinin kim tarafından sona erdirildiği çok önemli!
-İşçinin haklı nedenle iş sözleşmesini feshetmesi:
İlk olarak iş sözleşmesinin işçi tarafından feshedildiğini varsaydığımızda; iş sözleşmesini 4857 sayılı İş Kanunu Kapsamında haklı nedenle fesheden işçinin kıdem tazminatı alacağı bulunmaktadır. Temel olarak haklı sebep teşkil edecek nedenlerden bahsedersek; işçinin SGK primlerinin eksik ödenmesi, maaşının ödenmemesi yahut eksik ödenmesi, fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi vb. gibi nedenler sayabiliriz. Bunun dışında iş sözleşmesinin haklı sebeple mi yoksa haklı sebep olmaksızın mı feshedildiğinin her fesih bakımından ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir.
*Peki, Kıdem ve ihbar tazminatı hesabı nasıl yapılmaktadır?
Kıdem tazminatı alacağı işçinin giydirilmiş brüt ücreti üzerinden hesaplanmaktadır. Kıdem tazminatının tavan ücreti 2022 yılı için 15.371,40 TL olarak hesaplanmıştır. Ancak tabi ki iş sözleşmelerinde kıdem tazminatı tavanının artırılması işçi lehine bir hüküm olduğu için kıdem tazminatı tavanının iş sözleşmesinde daha yüksek kararlaştırılmasında hukuki bir sakınca olmadığı kanaatindeyiz. Ancak tavan ücretinin artırılmasını otellerde mavi yaka çalışanlarının sözleşmelerinde hiç rastlamamaktayız. Beyaz yaka çalışanlarının da yalnızca küçük bir kısmının sözleşmelerinde kıdem tazminatı tavanının artırıldığını görmekteyiz. Otellerin üst düzey yöneticilerinin iş sözleşmesi akdederken kıdem tazminatı tavanını işveren otel ile birlikte karşılıklı olarak artırabileceğini de buradan hatırlatmak isteriz.
Mevsimlik personellerin kıdem tazminatları nasıl hesaplanır?
Bazı oteller de mevsimlik olarak personel çalıştırabiliyorlar. Mevsimlik personellerin kıdem tazminatları da çalıştıkları kısmi sürelerin toplanıp her 1 yıla tekabül eden çalışmalar için 1 aylık giydirilmiş brüt ücret üzerinden kıdem tazminatı hesaplanmaktadır.
İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshedildiği varsayımında işçinin işverene ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır. İhbar süreleri işçinin kıdemine göre 2 hafta ile 8 hafta arasında değişmektedir.
-İşçinin haklı neden olmaksızın iş sözleşmesini feshetmesi:
İş sözleşmesinin işçi tarafından ihbar süresi tanınmaksızın istifa ile yani haklı neden olmaksızın derhal feshedilmesi halinde ise işçinin de işveren otele ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu arada, iş sözleşmesi haklı sebeple yahut haklı sebep olmaksızın feshedilse dahi işçi; yıllık ücretli izin, fazla mesai, maaş alacağı, hafta tatili alacağı gibi alacaklarını talep edebilecektir.
Zamanaşımı süresine dikkat!
Kıdem tazminatı ve yıllık ücretli izin alacağı feshe bağlı yani fesihle doğan alacaklar olduğu için bu alacaklar bakımından fesih tarihinden diğer ücret alacakları için ise tahakkuk tarihinden itibaren 5 senelik zamanaşımı mevcut olduğunu da belirtmek isteriz.
-Otelin haklı neden ile iş sözleşmesini feshetmesi:
İş sözleşmesinin işveren yani oteller tarafından feshedildiğini varsayarsak; iş sözleşmesini haklı nedenle fesheden otelin işçiye kıdem yahut ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır.
-Otelin haklı neden olmaksızın iş sözleşmesini feshetmesi:
İş sözleşmesi haklı bir neden olmaksızın ihbar süresi de tanınmadan otel tarafından feshedilmişse, işveren otelin işçiye hem kıdem hem de ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır. Ancak yine tabi ki, otel iş sözleşmesini haklı nedenle de feshetse haklı neden olmadan da feshetse işçinin yıllık izin, fazla mesai vb. gibi ücret alacaklarını ödeyecektir. Burada oteller bakımından dikkat edilmesi gereken en önemli husus fesih sürecinin insan kaynakları ve şirket avukatı tarafından titizlikle yürütülerek tüm bu alacaklar bakımından riskin minimize edilerek dava sürecinin önüne geçilmesidir.
*İşçinin işe iade davası açabilmesi için şartlar neler?
30’dan fazla çalışanı olan oteller bakımından, 6 aydan fazla kıdemi olan, belirsiz süreyle çalışan işçiler; iş sözleşmeleri otel tarafından feshedilmişse işe iade davası da açabileceklerdir. İşçinin iş sözleşmesi otel tarafından haklı yahut geçerli nedenle feshedilmediği takdirde işçinin işe iade davasını da kazanması söz konusu olacaktır. Burada işveren otel 4 aylık boşta geçen süreyi ödemekle kalmayacak ek olarak işçiyi işe başlatmaması halinde işçinin kıdemine göre 4 ile 8 ay arasında iş güvencesi tazminatı da ödemek zorunda kalacaktır. İş sözleşmesi geçerli nedenle feshedilirse işveren otelin kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü olacak ancak işçinin işe iade hakkı olmayacaktır.
*İşe iade davalarının önüne geçebilmek için otellere ne tavsiye edersiniz?
Burada oteller bakımından yine bahsetmek gerekirse; işçilerin işe iade imkanları da olduğu için işe iadelerin önüne geçebilmek amacıyla fesih süreçlerinin çok titiz bir şekilde insan kaynakları ve muhakkak bir avukat tarafından yönetilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde işveren oteller yüklü miktarda tazminatı ödemek zorunda kalabiliyorlar.
İşçinin işe iade davası açabilmek için 1 aylık süresi var!
İşçilerin de haklarını kullanırken muhakkak bir avukattan hukuki yardım almalarını tavsiye etmekteyiz. Zira işe iade gibi teknik davalarda kısa olan dava açma süresi kaçabilmekte işçilik alacakları bakımından da işçiler bu alacakların talep, takip ve tahsil edilmesi konusunda hukuki destek almadıkları takdirde hak kaybı yaşayabilmektedirler.
Otel çalışanları tüm hukuki işlemleri için Av. Hande Hanım ve Av. Murat Bey ile ilgili detaylı bilgiye www.sahinpartners.com isimli web sitesinden ve info@sahinpartners.com adlı mail adresinden ulaşabilirler.