Türkiye’yi vuran son depremler, arama kurtarma faaliyetlerinde özel eğitimli köpeklerin ne kadar önemli bir rol oynayabildiğini bir kez daha gösterdi. Deprem köpekleri
“Süper köpekler”, en iyi arama kurtarma personelinden bile çok daha hızlı tırmanma, kazma, koşabilme ve 100 bin kat daha güçlü koku alma yetisine sahip.
Peki onların doğuştan gelen yetenekleri nasıl geliştiriliyor ve ne tür eğitimlerden geçiriliyor?
Bu soruların yanıt bulmak için euronews ekibi Yunanistan’ın başkenti Atina’da bulunan 1. Afet Özel Birimi’ni (EMAK) ziyaret etti. Arama kurtarma misyonlarında başarılara imza atmış golden labrador cinsi Argo ile tanışan ekibimiz, çalıştırıcılarına köpeğe nasıl bir eğitim verildiğini sordu.
Bir kurtarma köpeğini eğitmenin kolay bir iş olmadığını belirten çalıştırıcılar, her şeyin Argo’nun bebekken ekibe katılması ile başladığını söylüyor.
Günlük eğitim rutinleri, oyun ve ödüllerle birlikte simüle edilmiş egzersizleri içeriyor. EMAK’ta itfaiye şefi Gregory Leonidou, “Eğitim, köpeğin hayatındaki en önemli şeyleri insan dostlarının etrafında merkezileştirirken bu sayede köpek ve eğitmen arasında güçlü bir bağ oluşuyor” diyor. Günlük eğitimin üç bölümden oluştuğunu belirten eğitmen, gün içinde dinlenme araları ile birlikte iki eğitim verildiğini ayrıca bir de itaat çalışması yapıldığını söylüyor.
Bağ kurmanın önemine vurgu yapan eğitmen, “Köpekle eğitmeni arasındaki ilişki birçok aşamadan geçer. Özellikle de eğitim değil de gerçek bir kurtarma görevindeyseniz, köpeğin bunun farkına varması ve bir egzersizden farklı davranması gerektiğini anlaması gerekir” diye ekliyor.
Deprem gibi afetlerde mahsur kalanları arama görevlerinde çalışmaların yüzde 70’ini köpeklerin yüzde 30’unu ise arama kurtarma ekiplerinin gerçekleştirdiği gözlemleniyor.
Argo’yu “kurtarıcı melek” olarak tanımlayan Leonidou, köpeklerin kurtarma görevlerinde hayati bir öneme sahip olduğunu söylüyor. Yıkılma tehlikesi bulunan bir binada çalışıldığında gerekli tedbirleri almaya çalıştıklarını fakat artçı bir deprem yaşanması durumunda olabilecek tehlikelere karşı savunmasız olduklarını ifade ediyor.
Yine de eğitmen, köpeğin hayatta kalma içgüdülerinin onu genellikle koruduğunu söylüyor: “Tehlike her zaman var. Elbette köpek korku duygusuna sahip ama belirli tehlikelerden kaçınma fırsatı verildiği sürece hayatta kalma içgüdüleri onu koruyacaktır.”
Enkazdan hayat kurtaran köpeklerin sırrı! Hiçbir teknoloji önüne geçemiyor
Türkiye’yi sarsan Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremler sonrası arama-kurtarma çalışmaları büyük umutlarla devam ediyor. Bu çalışmalarda termal kameralar, ses dinleme cihazları ve çeşitli teknolojilerden yararlanılsa da uzmanlara göre en sağlıklı ve doğru veriler eğitimli arama-kurtarma köpekleri aracılığıyla sağlanıyor.
Köpeklerin enkaz altındakileri nasıl bulabildiği birçok kişi için merak konusu. Veteriner, İç Hastalıkları ve Psikoloji Uzmanı Prof. Dr. Tamer Dodurka arama-kurtarma köpeklerinin enkaz altında kalanları bulmak konusunda ciddi eğitimler aldığını belirterek, “Aldıkları eğitimlerle canlı ve cansız insan bedenine ait koku duyuları geliştiriliyor. Bu sayede de doğru tespitte bulunabiliyorlar” diye konuştu.
Peki köpeklerin enkaz alanlarında etkili şekilde kullanılabilmesi için hangi şartların sağlanması gerekiyor?
AKUT Koordinasyon Sorumlusu Mustafa Aygün, arama-kurtarma köpeklerinin enkazda daha sağlıklı sonuçlar verebilmesi için çevredeki kalabalığın uzaklaştırılması gerektiğine dikkat çekti. Yani enkazda canlı insan dokusunun yaydığı kokunun arama-kurtarma köpekleri tarafından daha sağlıklı ölçülmesi için enkaz çevresinde başka insanlara ait kokuların olmaması daha iyi sonuçlar sağlıyor.
Enkaz altındaki vatandaşlara ulaşmak için en pratik yöntemi köpekler
Enkaz altındaki vatandaşlara ulaşmak için en pratik yöntemin hâlâ köpekli aramalar olduğunu belirten Mustafa Aygün, canlı ve ceset arayan köpeklerin yanında ses kayıt cihazlarının da belirli tekniklerle kullanıldığını kaydetti. Aygün, kurulan ses sistemlerinin verdiği uyarıyla en çok ses gelen alana yoğunlaştırdığını ve tam noktaların belirlenmesi için köpeklerin devreye girdiğini ifade etti.
AFAD Arama Kurtarma Köpekleri
AFAD Arama Kurtarma Köpekleri, kentsel arama kurtarma ve doğada arama kurtarma çalışmalarında görev alır. Enkaz altında kalan veya doğada kaybolan canlıların yerini tespit etmek için çalışır.
Genellikle eğitmeni de olan AFAD Arama Kurtarma Uzmanı ile ekip halinde hareket eder. Uzman ve köpek, birlikte bir AFAD Köpekli Arama Kurtarma Timi’ni meydana getirir.
Herhangi Bir Köpek Teşkilata Alınabilir mi?
AFAD teşkilatında görev alabilecek köpeklere, henüz yavruyken özel testler yapılır. Sadece gerekli şartları taşıyanlar aday olarak seçilir ve AFAD Köpek Eğitim Merkezlerinde eğitime kabul edilir.
Arama Kurtarma Köpeği Nasıl Yetişir?
Aday köpekler, AFAD Köpek Eğitim Merkezlerinde iki yıllık yoğun bir eğitimden geçer. Basit komutları almayı öğrendikleri ‘temel itaat’, yemek ve tuvalet gibi becerileri aldıkları ‘temel beceri’, karmaşık komutları uygulayabildikleri ‘ileri itaat’, belirtilen herhangi bir kişiye itaat ve iz sürme gibi kompleks becerilere sahip oldukları ‘ileri beceri’ eğitimi alır. Bunların yanı sıra iz sürme arama kurtarma, gaz sızıntısı, yangın ve doğal tehlike bildirme gibi eğitimlerden geçer.
Nasıl Sertifikalandırılır?
Eğitimlerini başarıyla tamamlayan aday köpekler, eğitmeni ile birlikte katıldığı Köpekli Arama Timleri Yeterlilik Sınavı’na girer. Köpeğin yer aldığı tim, iki yılda bir yapılan sınav ile komisyon karşısında özel parkurda sınava tabi tutulur. Başarılı olması halinde sertifikalandırılır. Aday köpekler, böylece AFAD teşkilatının bir üyesi olur.