Deprem bölgesinde turizm sektörü için neler yapılacak? Turizmi yeniden canlandırmak için hangi adımlar atılacak? Atılan adımlar neler? Bölgede turizmin yeniden yapılandırılması için neler yapılabilir?
T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan “2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu” kapsamında deprem bölgesinde turizm sektöründe yaşanan kayıpların boyutları açıkladı.
OKUMA ÖNERİSİ: Depremin turizm sektöründe yol açtığı hasarın boyutları açıklandı
Bölge turizmi için iyileştirme çerçevesi belirlenirken; kısa, orta ve uzun vadede atılacak, atılabilecek adımlar da sıralandı.
Buna göre 1) “Deprem Sonrası Atılan Adımlar” – 2) “Uzun Dönemli İyileştirme Çerçevesi” ve konuya ilişkin kısa, orta, uzun vadeli 3) “Politika Önerileri” şu şekilde:
1. DEPREM SONRASI ATILAN ADIMLAR
- Deprem bölgesindeki yatırım ve işletmeler ile seyahat acentalarından başvuru ücreti, belge ve plaket ücreti alınmamasının ve denetimlerin ertelenmesi
- Yatırım belgesi sürelerinin bir yıl uzatılması
Deprem bölgesindeki Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli/belge talebinde bulunacak yatırım ve işletmeler ile seyahat acentaları için 01.01.2024 tarihine kadar; Bakanlık Turizm Yatırımı Belgesi ve Turizm İşletmesi Belgesine ilişkin belge ve plaket yenilenmesi dahil her türlü işlemde başvuru ücreti, belge ve plaket ücreti alınmamasına; daha önce yapılmış işlemlere dayanılarak verilmiş olan her türlü sürenin ertelenmesi, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 32’inci madde hükmü gereği “Uyarma” ve Kanunun 34’üncü madde hükmü gereği belge iptali yaptırımlarının uygulanmasının ertelenmesine; seyahat acentalarına ilişkin belge yenilenmesi dahil her türlü işlemde başvuru ücreti ve belge ücreti alınmamasına; talepler ve şikayetler hariç olmak üzere illerde yer alan tesisler ve acentaların denetim işlemlerinin ertelenmesine karar verilmiş ve halihazırda verilmiş olan yatırım belgesi süreleri bir yıl uzatılmış sayılmıştır. Depremden etkilenen 11 ildeki konaklama tesislerine yönelik Türkiye Sürdürülebilir Turizm Programı I. Aşama Belgesi uygulaması 31.12.2023’e kadar ertelenmiştir.
- Turistik Doğu Ekspresi’nin seferleri için ücret iadeleri
Devlet Demiryolları Taşımacılık A.Ş. Ankara-Kars-Ankara arası işletilen Turistik Doğu Ekspresinin seferlerini mücbir sebep kapsamında 01.03.2023 tarihine kadar durdurmuş, mevcut filo kabiliyeti deprem bölgesine tahsis edilmiştir. Karar sonrasında acenteler tarafından TCDD’ye ödenen tüm ücretlerin kesintisiz iade edileceği bildirilmiştir.
- Havayolu firmalarından ücretsiz değişim ve iade hakkı
Türk Hava Yolları (THY) önceden düzenlenmiş biletler için 06-21 Şubat 2023 tarihlerinde, Kahramanmaraş ve çevre illerden kalkışlı, varışlı ve aktarmalı tüm THY ve AnadoluJet seferlerine kayıtlı yolculara ücretsiz değişim ve iade hakkı tanınacağını, Pegasus Hava Yolları ise Kahramanmaraş ve çevre iller için seyahat planlarında değişiklik olan yolculara biletlerinde ücretsiz değişiklik, açığa alma ve iptal hakkı sunulacağını duyurmuştur.
- IATA dönem ödemelerinin 3 aya kadar uzatılması
15.02.2023 itibarıyla deprem bölgesindeki iller için IATA ilk kez bir istisnai protokol uygulamış ve bu illerdeki Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) üyelerinin IATA dönem ödemeleri 3 aya kadar uzatılmıştır. Deprem bölgesinde turizm sektörü
- KKTC seyahatleri için alınan kararlar
EGM tarafından Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’den gelen veya KKTC’ye gitmek isteyen vatandaşların herhangi bir mağduriyet yaşamaması adına, 15 yaş altı fotoğrafsız kimlik kartı hamili vatandaşların KKTC’ye seyahatlerini kısıtlayan uygulamanın askıya alınmış olduğu ve ikinci bir talimata kadar yeni tip kimlik kartları ile fotoğraf şartı aranmaksızın işlemlerin tamamlanacağı bildirilmiştir.
KKTC İçişleri Bakanlığı ise deprem mağduru olup yakınları KKTC’de bulunan ve KKTC’ye gitmek isteyen TC vatandaşlarının hitam bulmuş veya 2 aydan daha az geçerli süresi olan pasaport veya diğer seyahat belgeleri ile 90 gün süresince KKTC’ye girişlerine izin verileceği, ayrıca pasaport veya diğer seyahat belgelerini depremden dolayı kaybeden kişilerin TC Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünden temin edecekleri seyahat belgesi yerine geçebilecek resimli belge sunması koşulu ile girişlerine izin verileceğini duyurmuştur.
2. UZUN DÖNEMLİ İYİLEŞTİRME ÇERÇEVESİ
Bölgede turizmin canlanması, yerli ve yabancı ziyaretçilerin bölgeye seyahat etme isteğine sahip olması ile bölgenin turizm hizmetini sunma yetkinliğini tekrar kazanmasına bağlıdır. Bu kapsamda, tarihi, kültürel ve doğal değerlerde ortaya çıkan hasarların giderilmesinin yanı sıra bölgenin yeniden yapılanırken bütüncül bir turizm perspektifiyle kalkınmasına yönelik bir vizyonla eskisinden daha iyi bir altyapıya kavuşturulması sağlanmalıdır.
Bölge imajının depremden olumsuz etkilenmesi, yaşanan kayıplar ve göç nedeniyle iş gücünün azalması ve turizm tesislerinin zarar görmesi sonucunda bölgedeki turizm faaliyetlerinin iller itibarıyla farklılık gösterecek olmakla beraber normale dönmesinin belirli bir süre alacağı değerlendirilmektedir.
İhtiyaç Analizi: Turizmin temeli olan seyahatin gerçekleşmesi için ulaştırma altyapısına ihtiyaç duyulduğundan bölgede karayolu ve havayolu ulaştırmasında yapılacak iyileştirmeler doğrudan turizm sektörüne de hizmet etmiş olacaktır. Bu nedenle, şehirlerarası yollar, kent içi yollar, havalimanları ve demiryollarında onarım ve yeniden inşa faaliyetleri turizm için önem arz etmektedir.
Bölgede depremden zarar gören tarihi ve kültürel mirasta oluşan zararların tespit edilmesi ve bir önceliklendirme dâhilinde bu zararların giderilmesi turizm faaliyetinin gerçekleşmesine katkıda bulunacaktır.
Somut olmayan kültürel mirası yaşatan, turizm ürünü olarak ziyaretçilere sunulan özgün, yerel ve geleneksel ürünleri üreten veya bu bilgiyi haiz kişilerin / işletmelerin desteklenmesi turizm sektörünün normale dönmesine katkı sağlayacaktır.
3. POLİTİKA ÖNERİLERİ
Kısa Vade
- Konaklama tesisleri başta olmak üzere depremde zarar gören turistik tesislerde hasar tespit çalışmalarının tamamlanması ve aşamalı olarak tesislerin kullanıma alınması,
- Depremden etkilenen illerdeki seyahat acenteleri ve konaklama tesislerinin ödeyeceği aidat ve vergilere ilişkin düzenleme yapılması,
- Seyahat acenteleri ve konaklama tesislerinin iç ve dış pazarda karşı karşıya kalacağı iptaller nedeniyle kredi ödemelerinde öteleme yapılması,
- Rotalar üstünde yer alan veya ziyaretçi sayısı fazla olan turistik noktalarda bir önceliklendirme dâhilinde zarar görmüş altyapıların (peyzaj, otopark, yürüyüş yolu, servis yolu, yaya yolu, günübirlik hizmet ünitesi vs.) onarılması.
Orta Vade
- Turizme yönelik master plan hazırlanması ve planın önceliklendirmesi doğrultusunda turizm altyapısının (peyzaj, otopark, yürüyüş yolu, servis yolu, yaya yolu, günübirlik hizmet ünitesi vs.) tamamlanması,
- Mevcut turizm rotalarının gözden geçirilmesi, rotalar üstünde yer alan turistik noktaların durumuna göre gerekirse rotaların yeniden tasarlanması,
- Konaklama tesisleri başta olmak üzere ihtiyaç duyulan turizm tesislerinin belirlenmesi ve bu şekilde özel sektöre yol gösterilmesi,
- Turizm tesislerinin yeniden inşası için ihtiyaç duyulan finansmana erişimin kolaylaştırılması,
- Tanıtım materyallerinin güncellenmesi, kültür ve gastronomi turizmine ağırlık verilerek tanıtım çalışmalarına başlanması,
Uzun Vade
- Turizm tesislerinin yeniden inşasında gelinen durumun değerlendirilmesi ve ihtiyaç halinde özel sektörün finansmana erişiminin kolaylaştırılması.
- Bölgesel bazda, turizmin tüm çeşitleri ile turistlerin kullanımına sunulması, etkin tanıtım çalışmalarının yürütülmesi