2018’de başlayan Seyahat Acentaları Birliği Yönetmeliği davası, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararıyla yeni bir aşamaya taşındı. İşte Danıştay 8. Dairesi’nin incelediği davada ortaya çıkan gelişmeler ve hukuki durumun analizi.
İşte haberin madde madde özeti:
1. İptal Davası: 2018 yılında bir grup seyahat acentası, Seyahat Acentaları Birliği Yönetmeliği’ni iptal etme isteğiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı’na karşı dava açtı.
2. Danıştay 8. Daire Başkanlığı: Danıştay’ın 8. Dairesi, 2018/4669 esas numaralı dosyada yönetmeliğin tanım maddeleri dahil neredeyse tüm hükümlerinin iptalini talep eden bu davayı ilk derece mahkemesi olarak inceledi.
3. Müdahil Sıfatı: Seyahat Acentaları Birliği, dava sürecinde Bakanlık’a destek vermek amacıyla müdahil sıfatıyla davada yer aldı.
4. Anayasa Mahkemesi Kararı: Dava devam ederken, Anayasa Mahkemesi 22.03.2023 tarihinde, 1618 sayılı kanundaki disiplin kurulu ve cezalarına dair düzenlemelere atıf yaparak 33. madde 1. fıkrası ile 34. madde 1. cümlesini iptal etti.
5. Danıştay 8. Dairesi Kararı: Danıştay 8. Dairesi, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararına dayanarak yönetmelikle ilgili davada “Bakanlığın yönetmelik dayanak maddesi kalktı” gerekçesiyle, sadece disiplin cezalarının yönetmelikle belirlenmesine dair hususlara değindi. Ancak karar özetinde “yönetmelik iptal edildi” ifadesi kullanılarak yanıltıcı bir ifade kullanıldı.
6. Hukuki Durum: Anayasa Mahkemesi kararı, TÜRSAB Disiplin Kurulu kararlarını etkilemez. Yalnızca Bakanlık tarafından disiplin cezalarının düzenlenmesi için yönetmelik hükmü iptal edildi. Seyahat Acentaları Birliği Yönetmeliği’nin dayanak maddesi olan 34. madde (D) bendi Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmedi.
7. Danıştay Kararının Kapsamı: Danıştay 8. Dairesi kararında Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararına dayanan maddelere açıklama ve gerekçe yer verdi. Diğer yönetmelik maddeleri hakkında bilgi bulunmuyor.
8. Karar Durumu: Danıştay 8. Dairesi’nin kararı ilk derece mahkemesi kararıdır. Bu karar, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nda görüşüldükten sonra anlam kazanacak ve uygulanacaktır.
9. Yönetmelik Uygulaması: Kesin olmayan bu kararla birlikte yönetmeliğin uygulanması durmamıştır ve iptal edilen hüküm hakkında konuşulamaz. Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümez.
10. Tavzih Talebi: Bakanlık ve Birlik, karar metnindeki yanıltıcı ifade nedeniyle düzeltme talep etmektedir. Danıştay 8. Dairesi’nin hatalı ifadeleri düzeltmesi halinde konu kapanacaktır.
11. Gelecekteki Durum: Bu süreçler yaklaşık bir yıl içerisinde tamamlanacak ve karar kesinleşene kadar yeni kanun veya yönetmelik yürürlüğe girerse dava geçersiz hale gelecektir.
12. Yönetmelik Durumu: Hukuki açıdan, Seyahat Acentaları Birliği Yönetmeliği yürürlükte olup, tüm hükümleriyle uygulanmaya devam etmektedir.
TÜRSAB Tarafından Yapılan Yazılı Açıklamanın Tam Metni İse Şöyle;
Üyelerimiz ve Kamuoyuna
Seyahat Acentaları Birliği Yönetmeliği
Hakkında Açıklama
Seyahat Acentaları Birliği Yönetmeliği’ne karşı 2018 yılında bir grup seyahat acentası iptal istemiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı aleyhine dava açmıştır. Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2018/4669 esas sayılı dosyası ile görülen bu davada yönetmeliğin tanım maddeleri dahil hemen hemen tüm hükümlerinin iptali istenmiştir.
Danıştay 8. Dairesi’nin ilk derece mahkemesi olarak baktığı bu davada Birliğimiz Bakanlık yanında müdahil sıfatıyla yer almıştır.
Dava sürerken Anayasa Mahkemesi, 22.03.2023 tarih ve E:2022/156, K:2023/58 sayılı kararı ile 1618 sayılı kanunda yer alan disiplin kurulu ve cezalarına ilişkin yönetmelikle düzenleme yapılmasına gönderme yapan 33. Maddenin 1’inci fıkrası ile 34’üncü maddenin 1’inci cümlesini iptal etmiştir.
Danıştay 8. Dairesi, Anayasa Mahkemesi iptal kararına dayanarak yönetmelikle ilgili davada, “Bakanlığın yönetmelik dayanak maddesi kalktı” gerekçesi ile, karar metninde, sadece disiplin cezalarının yönetmelikle belirlenmesine ilişkin karara dair hususlara değinmiş, ancak nihai karar özetinde “yönetmelik iptal edildi” yanılsamasına yol açacak bir ifadeyle karar vermiştir.
An itibariyle hukuki durum şudur:
Anayasa mahkemesi kararı TÜRSAB Disiplin Kurulu karar ve uygulamalarını ETKİLEMEMEKTEDİR. Zira iptal edilen sadece Bakanlık tarafından disiplin cezası düzenlemesinin yönetmelikle yapılacağı hükmüdür. 1618 Sayılı Kanun’da Disiplin Cezasına İlişkin Yönetmeliğe atıf yapılan yukarıda belirtilen cümleler için iptal hali söz konusudur. Seyahat Acentaları Birliği Yönetmeliği’nin dayanak maddesi 34’üncü maddenin (D) bendi altında yer alan sondan bir önceki “Bakanlıkça, Seyahat Acentaları Birliği’nin ve organlarının görev ve yetkilerine ilişkin bir yönetmelik hazırlanır.” hükmüdür. Bir başka deyişle; yönetmeliğin dayanak maddesi olan 34’üncü maddenin sondan bir önceki cümlesi Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmemiştir.
Danıştay 8. Dairesinin karar metninde Anayasa Mahkemesi iptal hükmüne dayanan maddelerle ilgili açıklama ve gerekçe yer almakta olup, yönetmeliğin diğer maddelerinden söz edilmemektedir. Danıştay sadece yukarıda açıklanan hükümlerden söz etmektedir.
Danıştay 8. Daire Başkanlığı kararı ilk derece mahkemesi kararıdır. Yani bu karar Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nda görüşüldükten sonra anlam ifade edecek ve onların vereceği karara göre uygulama yapılacaktır.
Kesin olmayan bu kararla yönetmeliğin uygulanması durdurulmamıştır ve nihai karar verilene kadar da iptal edilen hükümden söz edilemez. Öte yandan Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümez. Anayasa’nın 153’üncü maddesinde bu durum ‘’ iptal kararları geriye yürümez.’’ şeklinde açıkça belirtilmiştir.
Bakanlık ve Birlik karar metnindeki hatalı ifade nedeniyle tavzih talebinde bulunmaktadır. Danıştay 8. Dairesi karardaki hatalı ifadeleri düzeltirse konu kapanmış olacaktır. Karardaki bu hatalı ifade düzeltilmezse karar temyiz edileceğinden, dava Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunda ele alınacaktır.
Bu süreçler yaklaşık bir yıl kadar sonra tamamlanacak ve karar bu haliyle kesinleşene kadar yeni kanun ya da yönetmelik yürürlüğe girerse dava konusuz kalacaktır.
Hukuken Seyahat Acentaları Birliği Yönetmeliği yürürlükte olup, tüm hükümleriyle uygulanmaya devam edilmektedir.
Saygılarımızla üyelerimizin ve kamuoyunun bilgisine sunarız.
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği
TÜRSAB