Last Updated on 2 Ağustos 2024 by Turizm Günlüğü
Ticaret Bakanlığı’nın sosyal medya fenomenlerine yönelik artan gizli reklam cezaları, Cem Özkök ve Şeyma Subaşı örnekleri üzerinden hukuki çerçevesiyle ele alınıyor. Fenomenlere Kesilen Gizli Reklam Cezalarının Hukuki Boyutları Neler?
Yazıdaki Başlıklar
Gizli Reklam Cezalarının Hukuki Boyutu
Ticaret Bakanlığı son zamanlarda fenomenlere kestiği cezalarla gündemde. Önce fenomen Cem Özkök’e kesilen 500.000 TL cezanın ardından geçtiğimiz günlerde de Şeyma Subaşı’na 550.000 TL gizli reklam cezası kesildi. Yakın zamanda devamının da geleceği düşünülen gizli reklam cezalarının hukuki boyutunu incelemek istedik.
Örtülü reklam nedir?
Pazarlama iletişiminde firmalar teknolojinin her imkanından yararlandıkları gibi sosyal medyadan da çok yoğun bir şekilde yararlanmaktadırlar. Milyonlarca kullanıcıya tek bir paylaşımla hitap edebilen fenomenler artık pazarlama sektörünün önemli taşlarından biri haline gelmiştir. Fenomenler aracılığı ile yapılan gizli reklamlar da bu pazarlama stratejilerinden birisidir. Şöyle ki; sosyal medyada yapılan paylaşımlarda reklam olduğu alenen belirtilmeden bir markanın veya bir ürünün gösterilmesi ile yapılan reklamlara gizli reklam denilmektedir. Burada amaç tüketicinin gizli reklam olarak gördüğü ürünün paylaşımı yapan kişinin hayatında da kullandığı hissinin verilmesi ve bundan bir çıkar elde etmediği imajının yaratılmasıdır.
Örtülü reklam cezalarının yasal dayanağı nedir?
28.11.2013 tarihli ve 28835 sayılı 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 61. maddesinde ve 10.01.2015 tarihli ve 29232 sayılı Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin 22. maddesinde açıkça “Her türlü iletişim aracında sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaktır.” hükmüne yer verilmiştir.
Yine Kanunda ve Yönetmelik’te “Mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticaret unvanı veya işletme adları ile bunları temsil eden kurum ve kişiye ilişkin bilgi ve görüntülerin yer aldığı yazı, haber, yayın ve programların örtülü reklam açısından değerlendirilmesinde” karar verilmiştir.
Bu hükümlerden anlaşılacağı üzere mal veya hizmetin isminin yahut logosunun görülmesi, hangi marka olduğunun ayırt edilebilecek olması reklam olarak sayılması için yeterli olacaktır.
Örtülü reklamlara ne cezalar verilebilir?
Örtülü reklam verenler hakkında durdurma veya aynı yöntemle düzeltme veya idari para cezası ve gerekli görülen hâllerde de üç aya kadar tedbiren durdurma cezası uygulanır. Reklam Kurulu, ihlalin niteliğine göre bu fıkradaki yaptırım kararlarını birlikte veya ayrı ayrı verebilir.
İdari para cezalarının miktarı fenomenin takipçilerine ve reklamın ulaştığı kişi sayısına göre değişiklik gösterebilir. Ama burada dikkat etmek gereken önemli bir nokta Reklam Kurulu’nun ihlalin bir yıl içinde tekrar edilmesi hâlinde uygulanan idari para cezalarını on katına kadar yeni cezalar uygulayabileceğidir.
Aykırılığın ortadan kaldırılması ceza almamak için yeterli midir?
Yönetmeliğe uygun olmayan reklamın veya ticari uygulamanın daha sonra düzeltilmesi veya telafi edilmesi reklam verenin veya ticari uygulamada tespit edilen aykırılığa ilişkin sorumluluğu ortadan kaldırmaz. Bu sebeple yapılan paylaşımın aykırı olduğu tespit edildikten sonra paylaşım silinse dahi ceza uygulaması gerçekleştirilir.
Örtülü reklam cezası almamak için neler yapmalı?
Hem ülkemizde uygulanan reklam düzenlemelerinde hem de uluslararası uygulamalarda reklam verenler ve fenomenler eğer bir gönderi sponsorlu ise veya herhangi bir marka tarafından destekleniyorsa, bu bilgiyi açık ve anlaşılır bir şekilde belirtmek zorundadırlar. Açıkça ifşa etme, genellikle gönderilerde “#reklam”, “#sponsorlu”, “#ad” gibi hashtagler kullanılarak veya açıklama bölümünde doğrudan reklam olduğunu belirten ifadeler eklenerek yapılır. Bu, tüketicilerin hangi içeriğin reklam amaçlı olduğunu net bir şekilde anlamalarını sağlar. Burada amacın tüketiciyi korumak olduğu unutulmamalıdır.
Tüketicilerin örtülü reklamları şikayet edebilme hakkı var mı?
Tüketiciler, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na bağlı Reklam Kurulu Başkanlığı’na başvuruda bulunabilirler. Kurul’a başvurular yazılı olarak veya elektronik ortamda E devlet üzerinden yapılabilir. Başvuru sahibi gerçek kişinin adı, soyadı ile T.C. kimlik numarası ve adresini, tüzel kişinin ise unvanı ve adresini içermeyen başvurular Kurulca değerlendirmeye alınmaz. Şikayet edilen reklamın, yazılı ya da basılı olanlarının asılları dilekçenin ekine eklenmelidir.
Kesilen haksız bir ceza varsa neler yapılmalı?
Eğer tarafınıza kesilen para cezasının yukarıda belirtmiş olduğumuz kriterlere uygun olmadığını yani hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsanız ya da cezanın hukuka aykırı olup olmadığıyla ilgili dolayısıyla da iptal edilip edilmeyeceği ile ilgili hukuki destek almak istiyorsanız, ilgili cezaların iptali amacıyla dava açılması için yazının en altında belirtilen mail adresinden hukuk büromuza ulaşabilirsiniz.
Bu süreçte; fenomenler ve reklam veren arasındaki sözleşmeler, anlaşmalar veya yazışmalar, reklam içeriğinin doğasını belirlemek için incelenmeli, ödeme kayıtları, banka hareketleri veya faturalar gibi finansal belgeler, bir fenomenin belirli bir marka veya ürün ile finansal bir ilişkisi bulunup bulunmadığının tespit edilmesi gerekmektedir.
*İş bu yazı yalnızca hukuki bilgilendirme niteliğinde olup, detaylı bilgi için Av. Hande ELVERDİ ŞAHİN ve Av. Murat ŞAHİN’ e info@sahinpartners.com uzantılı mail adresinden ulaşabilir, www.sahinpartners.com adresli web sitesini ziyaret edebilirsiniz.
