Last Updated on 20 Ekim 2024 by Turizm Günlüğü
Tarihte bu hafta, dönüm noktası niteliğindeki olaylar ve unutulmaz anlarla dolu. Bu özel serimizde, geçmişten günümüze kadar uzanan ve dünya tarihini şekillendiren önemli gelişmelere detaylı bir bakış atıyoruz. Kimler doğdu, hangi önemli anlaşmalar imzalandı, tarihi keşifler ve icatlar neler oldu? Hepsi ve daha fazlası, bu haftanın tarih serüveninde sizlerle.
ANKARA (AA) – Gazeteci yazar, siyasetçi ve bilim insanı Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı, evinin önünde uğradığı bombalı saldırı sonucu, 21 Ekim 1999’da 60 yaşında yaşamını yitirdi.
Hacettepe ve Ankara Üniversitelerinde öğretim üyeliği yapan, akademik çalışmalarının yanı sıra güncel siyaset üzerine kaleme aldığı yazılarıyla dikkati çeken Kışlalı, 1977’de CHP’den İzmir Milletvekili seçildi. Bir yıl sonra Kültür Bakanı olan Kışlalı, bu dönemde de yazı çalışmalarına devam etti.
Ahmet Taner Kışlalı, 12 Eylül 1980 darbesinden sonra Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesinde siyaset bilimi derslerine girdi, 1991’de Cumhuriyet gazetesinde haftalık köşe yazılarına başladı.
Kışlalı, 21 Ekim 1999’da otomobiline yerleştirilen bombayla düzenlenen saldırıda hayatını kaybettiğinde 60 yaşındaydı. Türkiye’yi yasa boğan menfur saldırının ardından Ankara’daki cenaze töreninde, Ahmet Taner Kışlalı’yı ebediyete binlerce kişi uğurladı.
Kışlalı suikastına ilişkin ilk yargılama Devlet Güvenlik Mahkemesinde (DGM) yapıldı. Ahmet Taner Kışlalı, Uğur Mumcu, Muammer Aksoy ve Bahriye Üçok’un öldürülmesi eylemlerinin de arasında bulunduğu çok sayıda olayı kapsayan dava, “Umut Operasyonu” olarak tarihe geçti.
– Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi kabul edildi
Cumhurbaşkanının 5 yıllığına halk tarafından seçilmesini, milletvekili seçimlerinin 4 yılda bir yapılmasını öngören anayasa değişikliği referanduma sunuldu.
21 Ekim 2007’de yapılan halk oylamasında değişiklik yüzde 68,95’lik “evet” oyuyla kabul edildi.
21 Ekim
1805- Amiral Nelson komutasındaki İngiliz filosu, İspanya’nın güneybatısında Trafalgar’da Napolyon’un Birleşik Fransız-İspanyol donanmasını yendi. Amiral Nelson da savaşta öldü.
1833- İsveçli kimya mühendisi Alfred Nobel doğdu.
1860- İlk özel siyasi gazete Tercüman-ı Ahval çıkmaya başladı.
1879- Thomas Edison, karbon filamanlı elektrik ampulünü icat etti.
1935- Almanya, Milletler Cemiyetinden resmen ayrıldı.
1940- Ernest Hemingway’in “Çanlar Kimin İçin Çalıyor” kitabı New York’ta basıldı.
1945- Fransa’da kadınlar, ilk kez oy kullanma hakkı elde etti.
1973- Necmettin Erbakan, Milli Selamet Partisi Genel Başkanı seçildi.
1984- Afşin-Elbistan Termik Santrali açıldı.
1985- Alman gazeteci ve yazar Günter Wallraff’ın, Türk işçisi kimliğiyle yaşadıklarını anlattığı “En Alttakiler” (Ganz Unten) kitabı piyasaya çıktı.
1987- Türkiye’de montajı yapılan ilk savaş uçağı F-16 “Savaşan Şahin” resmi törenle uçuruldu.
1996- Ünlü çevreci Kriton Curi vefat etti.
1997- Anadolu Ajansı, uyduyla kesintisiz haber yayınını, Başbakan Mesut Yılmaz’ın da katıldığı toplantıyla başlattı.
1998- TBMM, NATO’nun genişlemesini onayladı. Böylece 16 ittifak üyesi ülkenin de onayı tamamlandı ve genişleme kesinlik kazandı.
1999- Öğretim üyesi ve gazeteci yazar Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı, bombalı saldırıda öldürüldü.
2007- Hakkari Dağlıca’da konuşlu piyade taburuna teröristlerce düzenlenen saldırıda 12 asker şehit düştü, 16 asker yaralandı, 8 askerle irtibat kesildi. Saldırı sırasındaki çatışma ve ardından gerçekleştirilen operasyonlarda 34 terörist etkisiz hale getirildi.
2007- Cumhurbaşkanının 5 yıllığına halk tarafından seçilmesini, milletvekili seçimlerinin 4 yılda bir yapılmasını öngören anayasa değişikliği, halk oylamasında yüzde 68,95’lik “evet” oyuyla kabul edildi.
2011- Bir süre kanser tedavisi gören gazeteci Hikmet Bila, 57 yaşında Ankara’da vefat etti.
2011- İTÜ, ODTÜ gibi üniversitelerin yerleşkesini hazırlayan ve Ağa Han Ödülü sahibi mimar Behruz Çinici, kalp krizi sonucu 79 yaşında Yalova’da hayatını kaybetti.
2013- Bulgaristan hükümeti, artan sığınmacı akınını durdurmak için Türkiye sınırına 30 kilometrelik duvar inşa etme kararı aldı.
2015 – Gazze ablukasını kırmak için yola çıkan Mavi Marmara gemisinde şehit edilen Furkan Doğan’ın ailesi, dönemin İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak’ın cezalandırılması talebiyle ABD’de hukuk davası açtı.
2021 – Karayipler’de yer alan ada ülkesi Barbados, ilk devlet başkanını seçerek 396 yıllık İngiliz Kraliyeti egemenliğine son verdi.
2022- Pakistan Seçim Komisyonu, başbakanlığı döneminde aldığı hediyelerin ayrıntılarını açıklamadığı gerekçesiyle eski Başbakan İmran Han’ı siyasetten men etti.
22 Ekim
1600- Osmanlı ordusu, Macaristan’ın Kanije Kalesi’ni fethetti.
1909- İlk kadın pilot Elsie Roche, ilk uçuş denemesini gerçekleştirdi.
1919- Amasya’da, Mustafa Kemal Paşa ile İstanbul Hükümeti’nin Bahriye Nazırı Salih Paşa arasında “Amasya Protokolü” imzalandı.
1937- Dersim bölgesinde 21 Mart gecesi başlayan ayaklanma bastırıldı. Dört yıl için çıkarılan Tunceli’nin İdaresi Hakkında Kanun, çeşitli eklerle 1947’ye kadar sürdü.
1938- Chester Carlson fotokopi makinesini icat etti.
1947- ABD yardımının ilk partisi İskenderun Limanı’na geldi. İlk malzemelerle İstanbul-Ankara karayolunun yapımına başlanacağı açıklandı.
1962- ABD Başkanı John F. Kennedy, Küba’da Sovyet füzeleri olduğunu açıkladı. Amerikan donanması Küba’yı ablukaya aldı. Füze krizi, dünyayı nükleer savaş tehlikesiyle karşı karşıya bıraktı.
1975- İngiliz tarihçi Arnold Toynbee, 86 yaşında öldü.
1975- Türkiye’nin Viyana Büyükelçisi Daniş Tunalıgil, Ermeni teröristler tarafından öldürüldü.
1976- Türkiye Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Hak-İş) kuruldu.
1980- Yönetmen Ömer Kavur’un filmi “Yusuf ile Kenan” Milano’da altın madalya aldı.
1993- Diyarbakır’ın Lice ilçesine saldıran teröristlerle çıkan çatışmada Diyarbakır Jandarma Bölge Komutanı Tuğgeneral Bahtiyar Aydın şehit edildi.
2003- Sinema oyuncusu Derya Arbaş, 35 yaşında ABD’de öldü.
2013- Nobel ödüllü yazar Orhan Pamuk tarafından Masumiyet Müzesi’nin kataloğu olarak hazırlanan “Şeylerin Masumiyeti”, ilk kez verilen Mary Lynn Kotz Ödülü’nü kazandı.
2021 – Kovid-19’un yayılmasına karşı alınan tedbirler kapsamında, Avustralya’nın Melbourne kentinde çeşitli aralıklarla 263 gün yürürlükte kalan “dünyanın en uzun tam kapanması” sona erdi.
23 Ekim
1853- Kırım Savaşı başladı.
1926- Sovyetler Birliği’nde Leon Troçki ve Grigoriy Zinoviyev, Komünist Partisi Merkez Komitesi üyeliğinden çıkarıldı.
1946- Birleşmiş Milletler, ilk genel toplantısını New York’ta yaptı.
1954- Almanya’nın NATO’ya girişiyle ilgili Paris Antlaşması imzalandı.
1956- Macaristan’da Sovyet egemenliğine karşı ayaklanma başladı. Bütün ülkeye yayılan gösterilerde, isyancılar Sovyet birliklerinin çekilmesini istedi.
1972- Zonguldak’ta iki ayrı kömür ocağında grizu patlamasında 20 işçi öldü, 76 işçi yaralandı.
1981- Danışma Meclisi ilk toplantısını yaptı.
1993- Karun Hazinesi, 28 yıl sonra Türkiye’ye getirildi.
1999- Sinema sanatçısı Neriman Köksal hayatını kaybetti.
2004- Hakkında kırmızı bülten çıkarılan Haluk Kırcı, Ukrayna’nın başkenti Kiev’de yakalandı.
2007- 1973’te CHP’li Nermin Neftçi ve CHP İzmir Milletvekili Güldal Mumcu’nun ardından MHP İstanbul Milletvekili Meral Akşener de üçüncü kadın TBMM Başkanvekili olarak kürsüye çıkıp Genel Kurulu yönetti.
2011- Van’da, merkez üssü merkez ilçeye bağlı Tabanla köyü olan 7,2 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Depremde 604 kişi yaşamını yitirdi, 222 kişi enkazdan sağ kurtarıldı.
2013- Hrant Dink cinayeti davasında hakkında yakalama kararı çıkarılan sanıklardan Erhan Tuncel İstanbul’da yakalandı.
2016- Taksim’deki Gezi Parkı eylemleriyle ilgili 7’si yabancı uyruklu 255 sanığın yargılandığı davada 244 kişi, 2,5 ay ile 1 yıl 2 ay arasında değişen hapis cezalarına çaptırıldı.
2017- FETÖ’nün darbe girişimi sırasında Gölbaşı’ndaki TÜRKSAT yerleşkesinde yayınları kesmeye çalışan 5’i sivil 17 kişinin yargılandığı davada, firari sanıkların dosyası ayrılırken, diğer sanıklara, “Anayasa’yı ihlal” suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verildi.
2022- Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, müze yapılmak üzere mülkiyeti Adalet Bakanlığından Kültür ve Turizm Bakanlığına devredilen Diyarbakır Cezaevinin kapısını kilitleyip, anahtarını Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a teslim etti.
2022- Avukat Filiz Saraç, 144 yıllık İstanbul Barosuna seçilen ilk kadın başkan oldu.
2023 – Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç’in NATO’ya Katılım Protokolü’nü imzaladı.
24 Ekim
1857- İlk futbol kulübü, İngiltere’de Cambridge Üniversitesinde kuruldu.
1904- New York Metrosu açıldı.
1929- New York Borsasında hisse senetleri düştü. Bu çöküş sürecini izleyen bunalım, dünya dış ticaretinde ciddi bir daralma yarattı. Kriz, Türkiye’yi de etkiledi.
1935- 1. Belediyeler Kongresi başladı.
1939- Naylon çoraplar, ilk kez Wilmington’da satışa sunuldu.
1945- Birleşmiş Milletler Antlaşması yayınlandı ve BM kuruldu.
1956- Gazeteci Bedii Faik, cumhurbaşkanına hakaretten 6 ay hapse mahkum edildi.
1956- Sovyetler Birliği, Macaristan’ı işgal etti.
1964- Amerikalı sivil haklar savunucusu Martin Luther King’e Nobel Barış Ödülü verildi.
1966- CHP’nin 18. Kurultayı “ortanın solu” görüşünü savunanların zaferiyle sonuçlandı. Zonguldak Milletvekili Bülent Ecevit, Genel Sekreterliğe getirildi.
1969- Şair Behçet Kemal Çağlar, 61 yaşında hayatını kaybetti.
1975- Türkiye’nin Paris Büyükelçisi İsmail Erez ve şoförü, Ermeni teröristlerce öldürüldü.
1976- Ses sanatçısı Sevinç Tevs, 46 yaşında öldü.
1991- Kripto davasında gazeteci Uluç Gürkan ile Dışişleri Bakanlığı memuru Hande Mumcu beraat etti.
1992- Türkiye’nin ilk özel havaalanı “Hezarfen”, İstanbul Büyükçekmece’de hizmete girdi.
1996- Vehbi Koç’un cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı’ndan çalındı.
2005- Milli Güvenlik Kurulu toplantısında, yeni Milli Güvenlik Siyaset Belgesi uygun bulunarak, bu konudaki tavsiye kararının Bakanlar Kuruluna bildirilmesine karar verildi.
2007- Fatih Sultan Mehmet’in İtalyan ressam Gentile Bellini tarafından yapılan ve yakın zamanda İngiltere’deki ünlü National Gallery’de de sergilenen portresi, Sotheby’s müzayede evinde yapılan açık artırmada 468 bin 500 sterline alıcı buldu.
2009- Ankara’da bir kişi H1N1 virüsünden öldü. Sağlık Bakanlığı, bu kişinin H1N1 virüsünden Türkiye’de yaşamını yitiren ilk kişi olduğunu açıkladı.
2013- 652. Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri’nde üst üste üçüncü kez başpehlivan olarak altın kemerin daimi sahipliğine hak kazanan ancak dopingli olduğu ortaya çıkan Ali Gürbüz’ün kemeri geri alındı.
2023-İzlanda’da aralarında Başbakan Katrin Jakobsdottir’in de bulunduğu on binlerce kadın, cinsiyete dayalı ücret adaletsizliğini protesto etmek için 48 yıl aradan sonra ilk kez tam gün iş bıraktı.
25 Ekim
1917- Lenin önderliğindeki Bolşevikler gücü tamamen ele geçirdi.
1924- Sosyolog ve yazar Ziya Gökalp 49 yaşında öldü.
1937- Başbakan İsmet İnönü istifa etti. Aynı gün Celal Bayar’ın kurduğu hükümet açıklandı.
1946- Serbest Güreş Milli Takımı, İsveç’te Avrupa Şampiyonu oldu.
1947- Sovyetler Birliği, Birleşmiş Milletlerde Kars ve Ardahan’ı istedi.
1957- Tatbiki Güzel Sanatlar Okulu İstanbul’da açıldı.
1960- Küba tüm Amerikan iş yerlerini devletleştirdi.
1962- ABD Büyükelçisi Adlai E. Stevenson, Küba’daki Sovyet üslerinin fotoğraflarını, kanıt olarak BM Güvenlik Konseyine sundu.
1971- Çin Halk Cumhuriyeti, Birleşmiş Milletlere alındı.
1980- 13 Temmuz 1979’da Mısır’ın Ankara Büyükelçiliğini basan 4 Filistinli ölüm cezasına çarptırıldı.
1981- Türkiye’nin Roma Büyükelçiliğinde görevli ikinci katip Gökberk Ergenekon, ASALA teröristlerinin saldırısına uğradı, üç kurşun yarası aldı.
1984- Hepatit virüsü bulundu.
2011- Libya’nın öldürülen devrik lideri Kaddafi’nin Misrata’daki bir soğuk hava deposunda tutulan cenazesi, açıklanmayan bir yere defnedildi.
2015- Eski İngiltere Başbakanı Tony Blair, 2003’te ABD öncülüğünde gerçekleştirilen, Irak’ın işgali sırasında yapılan hatalar ile rejimin devrilmesiyle yaşanacakları yanlış kavradıkları için özür diledi.
2017- İYİ Parti kuruldu.
2018- Dünyaca ünlü İrlandalı kadın şarkıcı Sinead O’Connor Müslüman olduğunu açıkladı.
2022- İlk Evim, İlk İşyerim Projesi kapsamında, 17 ilde aynı anda 5 bin 615 konutun temelleri atıldı.
2023 – Bilim insanları, Antarktika’da ilk kez kuş gribi (H5N1) virüsü tespit edildiğini açıkladı.
26 Ekim
1461- Trabzon Rum İmparatorluğu, Fatih Sultan Mehmet komutasındaki Osmanlı İmparatorluğu ordularına teslim oldu.
1730- Osmanlı’da ayaklanma başlatan Patrona Halil ve arkadaşları idam edildi.
1863- Uluslararası Kızıl Haç organizasyonu İtalya’nın Cenova kentinde kuruldu.
1905- Kuzey Avrupa ülkeleri Norveç ve İsveç ayrıldı.
1922- İsmet İnönü, Lozan Konferansı öncesinde dışişleri bakanlığı görevine getirildi.
1923- Türk Milli Futbol Takımı, ilk maçında Romanya ile 2-2 berabere kaldı.
1924- Kazım Karabekir Paşa, Birinci Ordu Müfettişliğinden ayrılarak milletvekili olarak çalışacağını bildirdi.
1933- Cumhuriyet’in 10. yılı dolayısıyla Genel Af Kanunu çıkarıldı.
1936- 16 yaşındaki ressam Turgut Cansever ilk resim sergisini açtı.
1938- Du Pont, ilk sentetik naylon fibere adını verdi.
1961- Cemal Gürsel cumhurbaşkanı seçildi.
1966- Kuzey Atlantik Konseyi, NATO karargahını Brüksel’e taşımayı kararlaştırdı.
1967- Şair ve yazar Ali Cenap Yöntem, 80 yaşında vefat etti.
1974- Kurtuluş Savaşı komutanlarından Orgeneral Fahrettin Altay, 94 yaşında İstanbul’da vefat etti.
1975- Enver Sedat ABD’ye resmi ziyarette bulunan ilk Mısır Devlet Başkanı oldu.
1984- Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez bir bakan azledildi. Maliye ve Gümrük Bakanı Vural Arıkan, istifa etmeyince Başbakan’ın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından görevden alındı.
1994- İsrail ile Ürdün arasındaki 46 yıllık savaşa son veren tarihi barış anlaşması, iki ülke arasındaki sınırda 5 bin kişinin katıldığı gösterişli bir törenle imzalandı.
2008- Türk Hava Yolları, 1991 Körfez Savaşı’nda durdurduğu Bağdat seferlerine 17 yıl aradan sonra tekrar başladı ve THY uçağı, Uluslararası Bağdat Havalimanına indi.
2013- Pakistan-İran sınırında çıkan çatışmada 14 İran askeri öldürüldü.
2015- Ankara 5. Sulh Ceza Hakimliği, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının talebiyle Koza İpek Holding ve bünyesindeki şirketlere kayyum atanmasına karar verdi.
2016- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) ve Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) eski başkanlarından Basın Şeref Kartı sahibi Nail Güreli hayatını kaybetti.
2017- Dünya Sağlık Örgütünün yayımladığı rapora göre, salgının ortaya çıktığı 27 Nisan’dan bu yana Yemen’de kolera nedeniyle 2 bin 180 kişi hayatını kaybetti.
2018- Gazeteci Cemal Kaşıkçı soruşturmasında, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca 18 şüphelinin iadesi için hazırlanan talepname, Adalet Bakanlığı tarafından Suudi Arabistan’a gönderilmek üzere Dışişleri Bakanlığına iletildi.
2020 – Eski Sağlık Bakanlarından Osman Durmuş, Ankara’da, beyin kanaması sonucu tedavi gördüğü hastanede 73 yaşında yaşamını yitirdi.
2020 – ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), ilk defa Ay’ın güneş gören yüzeyinde su bulduklarını açıkladı.
2021- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan’ın işgalden kurtardığı topraklarda inşa ettiği ilk havalimanı olan Fuzuli Uluslararası Havalimanı’nın açılışını Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile yaptı.
27 Ekim
1492- Kristof Kolomb, Küba’yı keşfetti ve İspanya adına el koydu.
1913- Mustafa Kemal, Sofya Ataşemiliterliği görevine atandı.
1922- Müttefikler, Ankara ve İstanbul hükümetlerine Lozan’da konferans toplanması çağrısı yaptı.
1960- Milli Birlik Komitesi, 147 profesör, doçent ve asistanı görevden aldı.
1978- Nobel Barış Ödülü’nü Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat ve İsrail Başbakanı Menahem Begin paylaştı.
1982- Çin, nüfusunun 1 milyarı aştığını açıkladı.
1996- Yeni Trafik Kanunu yürürlüğe girdi.
1999- Parlamento oturumu sırasında otomatik silahlı kişilerce yapılan saldırıda Ermenistan Başbakanı Vazgen Sarkisyan ve 8 üst düzey yetkili öldü.
2005- Tiyatro sanatçısı Şefik Kıran, 48 yaşında Bakırköy’de oturduğu apartmanın boşluğunda ölü bulundu.
2006- Milletvekili seçilme yaşı 30’dan 25’e indirildi.
2006- Karikatürist Semih Balcıoğlu 78 yaşında vefat etti.
2010- Eski Arjantin Devlet Başkanı Nestor Kirchner 60 yaşında öldü.
2016- BM, Irak’ta terör örgütü DEAŞ’ın elinde tuttuğu Musul’u kurtarma operasyonunun onuncu gününde 10 bin 500’den fazla kişinin yerinden edildiğini açıkladı.
2017- İspanya’nın Katalonya özerk yönetimi parlamentosu tek taraflı bağımsızlık ilan etti.
2017- FETÖ’nün darbe girişimi sırasında Sahil Güvenlik Komutanlığındaki eylemlere ilişkin görülen ve 28 kişinin yargılandığı davada ikisi ağırlaştırılmış olmak üzere 25 sanığa müebbet hapis cezası verildi. Sanıklardan 3’ünün beraat ettiği davada eski Sahil Güvenlik Komutanı Hakan Üstem müebbet hapisle cezalandırıldı.
2021- ABD’de cinsiyet hanesinde X yazan ilk pasaport basıldı.
2022- İsrail hükümeti, Lübnan ile deniz sınırlarının çizilmesine ilişkin anlaşmayı onayladı.
2022- Türk Tabipleri Birliği Başkanı Şebnem Korur Fincancı, “terör örgütü propagandası” suçundan sevk edildiği mahkemece tutuklandı.
