Antalya, son 10 yılda yaşanan savaşlar, pandemi ve doğal afetlere rağmen turizmde güçlü bir duruş sergileyerek 112 milyon ziyaretçiyi ağırladı. Bu süreçte rekorlar kıran şehir, turizmdeki değişim ve dönüşümün en canlı örneklerinden biri oldu.
Turizm sektöründe dünya sıralamasında ilk 10’a giren Antalya, son 10 yılda dikkat çekici bir performans sergiledi. 2015-2024 Ocak-Kasım dönemini kapsayan verilere göre, yurt dışından gelen toplam 112 milyon ziyaretçi, şehrin turizm potansiyelini gözler önüne serdi. Bu ziyaretçilerin 107 milyonu yabancı turistlerden oluşurken, yurt dışında yaşayan 5 milyon Türk vatandaşı da Antalya’nın misafirleri arasında yer aldı. Pandemi öncesi yükseliş ve pandemi sonrası toparlanma dönemleriyle ele alınan bu süreç, turizmciler için önemli veriler sunarken Antalya’nın gelecekteki planlamalarına da ışık tutuyor.
İşte turizmci Recep Yavuz’un titizlikle hazırladığı ve bloğunda yayınladığı kapsamlı analiz: “Antalya Turizminin 10 Yılı”
ANTALYA TURİZMİNİN 10 YILI
Bunca sıcak gündem arasında biraz soluklanıp, günlük keşmekeşten sıyrılarak sezon sonu durgunluğunda Antalya’nın turizmde nereden nereye geldiğine resmin tümüne bakarak bir göz atalım. Bunun için son 10 yılın gerçekleşmiş verilerinden yola çıkarak turizmdeki değişimleri ülkeler çerçevesinde ele alarak, Antalya’nın Turizm demografisinin röntgenini çekelim. Böylelikle hem şehrimize ait 10 yıllık turizm verilerini objektif bir bakış açısı ile değerlendirmiş olur, hem de turizmcilere gelecekteki planlamalarına kaynak teşkil edecek detaylı bir data sunmuş oluruz.
Bu sürede yaşanan yüzlerce irili ufaklı konuyu saymazsak özellikle savaşlar, pandemi, doğal afetler ve kırılan rekorları barındıran bu on yılın özetine biraz daha geniş perspektiften bakmak turizmin gidişatının doğru okunmasına ve sağlıklı bir analiz yapılmasına katkı sağlar.
Bu çalışma son 10 yılın Ocak-Kasım aylarını kapsar. Aralık ayında çok kayda değer bir değişme olmayacağından yıla ait verilere çok önemli etki yapmaz. Değerlendirme Antalya’ya gelen turist sayıları üzerinedir. Tamamen ayrı ve detaylı incelenmesi gereken turizm gelirleri ile ilgili bir çalışmayı içermez. Rakamlar genellikle 7 haneli olduğu için rahat okunabilmesi açısından ve önemli bir değer farkı yaratmayacağı için son 3 hanenin küsuratları 000 olarak alınmıştır.
Bu 10 yılı isterseniz pandemi öncesi ve pandemi sonrası olarak inceleyebiliriz. Antalya turizminin hızla yükselmeye başladığı ve dünya turizm sıralamasında ilk 10 a girdiği 2019 yılına kadarki dönemi pandemi öncesi, 2021 den bugüne kadar geçen süreyi pandemi sonrası olarak adlandırabiliriz..
SON 10 YILDA ANTALYA’YA YURT DIŞINDAN 112 MİLYON MİSAFİR GELDİ
Geçtiğimiz 10 yıl içinde yani 2015 ile 2024 Ocak-Kasım dönemlerinde Antalya’yı yurt dışından 112.722.000 misafir ziyaret etmiştir. Bunun 5.502 000’i yurt dışında yaşayan Türk Vatandaşlarıdır. Onları çıkarırsak yabancı uyruklu 107.214.000 kişi Antalya’yı ziyaret etmiştir. Yakın çevresindeki bir çok doğal afet, savaşlar, pandemi gibi olumsuzluklara rağmen 10 yılda 100 milyonun üzerinde turist çeken nadir destinasyonlardan biridir Antalya.
Bu sürede Rusya’dan 36 milyon, Almanya’dan 26 milyon ziyaretçi Antalya’da tatil yaptı. İkisinin toplamı gelen ziyaretçilerin yarısına denk geliyor. Son 10 yılda her iki turistten biri ya Almanya’dan ya da Rusya’dan geldi. Aynı sürede tatil rotasını Antalya’ya çeviren gurbetçiler 6 milyona yakın ziyaretle Antalya turizmine önemli bir ivme kazandırdılar.
Son 10 yılın Ocak-Kasım döneminde Antalya’ya en çok turist gönderen ülkeler şu şekilde;
Geliş yoğunluklarını dikkate alarak Antalya’nın turizm pazarlarını 5 bölge olarak görmekte fayda var. Zira bölgeler istisnalar dışında genellikle aynı eğilimleri gösteriyorlar, böylelikle Antalya’ya en çok turist gönderen 45 Ülkeyi incelemiş olacağız:
1. 1. BATI AVRUPA:
Almanya-İngiltere-Fransa-Benelüks Ülkeleri-İspanya-İtalya-Avusturya-İsviçre
2. DOĞU AVRUPA VE BALKAN ÜLKELERİ:
Polonya-Romanya-Bulgaristan-Çek Cumhuriyeti-Macaristan-Slovakya-Yunanistan-Sırbistan
3. ORTA DOĞU VE BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ:
Mısır-Irak-Ürdün-Kuveyt-Lübnan-Umman-Filistin-Katar-Saudi Arabistan-Birleşik Arap Emirlikleri-İsrail-İran-Yemen
4. BDT (Bağımsız Devletler Topluluğu) ve BALTIK ÜLKELERİ:
Rusya-Azerbaycan-Ermenistan-Beyaz Rusya-Gürcistan-Kazakistan-Kırgızistan-Moldovya-Ukrayna-Özbekistan-Tacikistan-Baltık Ülkeleri
5. İSKANDİNAV ÜLKELERİ:
İsveç-Norveç-Danimarka-Finlandiya
Bu pazarlardaki eğilimleri irdeleyelim:
BATI AVRUPA:
Dünyaya yılda yaklaşık 420 milyon turist gönderen bu pazar dünya turizminin en önemli kaynak pazarlarından biri. Bunun yanı sıra güçlü ekonomisi ile turizm ülkelerinin tercih ettiği turist profili de bu bölgeden gelmektedir. Bu yüzden öncelikle önemsenmesi ve üzerine düşülmesi gereken kaynak Pazar olduğunu düşünüyorum. Bu ülkelerin dünyaya gönderdikleri turist sayılarına 2023 verileri ile bir göz atalım (Kaynak:UNWTO Dünya Turizm Örgütü):
Almanya 115 milyon
İngiltere 100 milyon
Fransa 56 milyon
İtalya 34 milyon
İspanya 28 milyon
Hollanda 25 milyon
Belçika 23 milyon
İsviçre 22 milyon
Avusturya 15 milyon
Yarım milyara yakın potansiyeli olan bu pazardan Antalya sadece %1,5 pay alıyor. Bu pay bunun en az 4-5 katını hak eden Antalya’nın hedefi tabii ki değildir. Batı Avrupalıların tatil talepleri yaşlı nüfusa rağmen artmaya devam ediyor. Antalya makul uçuş mesafesi ve kuvvetli ürünleri ile Batı Avrupalılar için en önemli destinasyondur.
Batı Avrupa pazarının en önemli aktörü tabii ki Almanya’dır. Antalya penceresinden baktığımızda Almanya’nın pandemiden sonra başlayan yükselişi 2024 yılında 3,5 milyona ulaşarak tarihi bir rekor oldu. Almanya’daki güncel siyasi ve ekonomik gelişmeler Türk turizmcisinin yakın takibinde. Kapanan araba fabrikalarının Alman Ekonomisine yansıması ve Şubatta yapılacak seçim sonrasında gelecek yeni hükümet ile kurulacak diyaloglar önemli. Antalya, İspanya’da kaba muameleye maruz kalan Alman turiste kucak açarak en az 5 milyon Alman misafiri özellikle yan sezonlara yayarak kış dönemine ivme kazandırabilir. Almanlar yaşlanıyor, orta yaş üstü bundan sonraki hedef kitle olmalı.
Özellikle siyasi gelişmelerden etkilenen ve kırılgan olan Fransa, Avusturya, İsviçre gibi ülkeler bize karşı aşırı dikkatli ve mesafeliler. Dünyaya 56 milyon turist gönderen Fransa’dan Antalya’ya gelen Fransız turist sayısı 200 bini bulmuyor. Bu çok düşük pay Fransız tatil köyleri ile turizme başlayan Antalya’nın beklentisinin çok altında. İspanya ve İtalya’nın ezelden beri yönü pek Antalya’ya doğru değil.
Hollanda ve Belçika istikrarlı ve biraz kontrollü olarak Türk Tur operatörlerinin de katkıları ile on yıl öncesinin sayılarına gelmek üzereler. Hollanda yıllardır Antalya liginde ilk 10 da yerini koruyor. Belçika en sevilen pazarlardan biri olmakla birlikte hala 200 bini geçemedi.
DOĞU AVRUPA ve BALKANLAR:
Antalya Turizminde son yılların en önemli olayı bence Doğu Avrupa pazarındaki yükseliş oldu. Bu yıl bu kaynak pazarın 6 ülkesinden (Polonya, Romanya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Sırbistan) 2 milyon 400 bin turist Antalya’da tatil yaptı. Bu portföy 10 yıl içinde 4 kat büyüyerek Antalya turizmine damga vurdu. Burada başı çeken en önemli ülke, on yıl içinde 5 kat artış göstererek 2024 yılında 1 milyon 255 bin turist gönderen Polonya oldu. Sınırındaki savaşa rağmen Polonya dünyaya yılda 9,7 milyon turist gönderiyor. En büyük yurt dışı payı Antalya’nın. Tatil yapan her 8 Polonyalıdan biri Antalya’yı tercih ediyor. Polonya pazarı yıllardır Antalya’nın ilk beşinde.
Son yılların Antalya turizminde bir başka dikkat çeken ülkesi özellikle pandemi ertesinde hızla gelişen ve 2024 yılında neredeyse yarım milyona yaklaşan (427.000) Romanya oldu. Tur operatörleri 19 milyon nüfuslu ülkenin potansiyelinin henüz tam olarak kullanılmadığı ve bu pazarın gittikçe büyüyeceği görüşündeler.
Çek Cumhuriyeti son yıllarda Antalya’yı keşfetti. Dünyanın en tercih edilen Tatil ülkelerinden biri olan Çek Cumhuriyeti dünyaya 8 milyon turist gönderiyor. Yıllardır Adria kıyılarını tercih eden denize hasret Çeklerin yeni istikameti Akdeniz sahilleri ve Antalya oldu. 2024 yılında 300.000 Çek vatandaşı Antalya’ya tatile geldi.
Macaristan, Sırbistan ve Slovakya son yıllardaki siyasi yakınlaşmanın meyvesini turizme yansıtıyor. Yakın dönemde Bulgaristan’ın da kadraja gireceğini öngörüyorum.
Bu pazarın bence en önemli farklılığı krizde de var olmaları. Kıymetini bilelim.
ORTADOĞU ve BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ
Çok zor günlerden geçen Ortadoğu tamamen savaşın etkisinde. Bir türlü suların dinmediği bölgenin aslında yaklaşık 100 milyon turist kapasitesi var. Yılda Arabistan 23 milyon, Katar 16 milyon, Kuveyt 14 milyon, İsrail 8 milyon, Mısır 5 milyon, Birleşik Arap Emirlikleri 25 milyon turist gönderiyor. Üst segment profil ve şehir turizmine aşina bu turist portföyü için Antalya yeni bir dünya. İsrail, İran ve Ürdün siyasi gelişmeler elverdiği ölçüde geçtiğimiz yıllarda Antalya’ya turist üretti. Diğer ülkeler de dahil olmak üzere bu bölgeye en yakın deniz destinasyonu Antalya. Ortadoğu pazarı savaşın esaretinden kurtulmadıkça istikrarlı bir gidişat beklenmemeli. Bu pazarın tekrar toparlanıp eski günlerine dönmesi bölgedeki siyasi evrilmenin nereye varacağı ile ilgili. Bu da en az birkaç yıl alacak.
BDT (BAĞIMSIZ DEVLETLER TOPLULUĞU ) ve BALTIK ÜLKELERİ
Antalya turizminin en önemli bir diğer pazarı da bu coğrafyadan. Buradaki 8 ülke bu sene Antalya’ya 5 milyonun üzerinde turist gönderdiler. Antalya’ya gelen her 3 turistten biri bu ülkelerdendi. Rusya 10 yıldır Antalya turizminin belkemiği. 10 yıl içinde 36 milyon Rus turist Antalya’da tatil yaptı. Sanırım bu yoğunlukta Rus turist alan başka bir tatil destinasyonu yoktur. Ancak yıllardır savaşlarla, ambargolarla, ekonomik zorluklarla iç içe yaşayan Ruslar için artık tek alternatif Antalya değil, bunu göz ardı etmeyelim. Ukrayna hala savaşın tüten dumanı altında. Buna rağmen Polonya üzerinden, Almanya üzerinden 342.000 Ukraynalı turist bu yıl Antalya’ya geldi. Eski günlere dönülmesi artık zor, Savaş bitse bile şartlar Ukraynalıların gümbür gümbür tatile gideceğine işaret etmiyor. Hem onlar bizi hem biz onları daha uzun bir süre özleyeceğiz.
Kazaklar Antalya’ya alıştı. Bu yıl 444.000 Kazak turist Antalya’ya geldi. Kazakistan Antalya liginde bu yıl 7. Sırada. Litvanya ve Belarus diğer Baltık ülkelerine göre daha yoğun geliyorlar. Bölgedeki siyasi konjonktür ve kendi içlerindeki savaşların seyri bu pazarın gidişatını belirleyecektir.
İSKANDİNAV ÜLKELERİ
50 milyonluk potansiyele sahip İskandinav pazarından Antalya yeteri kadar turist alamıyor. Hepsinin toplamı ancak Romanya’dan gelen turist sayısı kadar. 90 yılların sonunda kaybettiğimiz İskandinav pazarı bir türlü eski günlerine gelemedi. İspanya, İtalya ve Yunanistan’a giden İskandinavların Türkiye’ye çekilebilmesi imaj ve lobby faaliyetlerinin güçlendirilmesine bağlı.
GURBETÇİLER
Bence Türk Turizminin gizli kahramanları Gurbetçilerimiz. Önceleri akraba ziyaretleri ve doğup büyüdükleri memleketlerine giden Gurbetçilerin son kuşağı artık tatilini kendisini mutlu hissedeceği bir tatil destinasyonunda geçirmeye başladılar. Kısa süren akraba ziyaretleri bir Sahil bölgesinde otel tatili ile kombine ediliyor. Ve bu sayı her yıl giderek artıyor. İstikrarlı bir şekilde artan Türk Turizminin en büyük dayanaklarından biri olan Gurbetçiler sadece Antalya değil, Türk turizminin her bölgesine önemli katkı yapıyorlar. Bu yıl yaklaşık 1 milyon Gurbetçi Antalya’ya geldi. Avrupa’da yaşayan 4 Türk’ten biri Antalya’da tatil yapıyor diyebiliriz. Pamuklara sarıp saklayalım.
Antalya özelinde Gurbetçi sayılarına bakalım:
Ülkelere göre Toplam gelişler:
